خلاصه کتاب عوامل پیشگیرانه فرار دختران از منزل ( نویسنده مهدیه نجفی، زهره نظری، شهین عزرتی گیلان )

کتاب «عوامل پیشگیرانه فرار دختران از منزل» اثر مهدیه نجفی، زهره نظری و شهین عزرتی گیلان، پژوهشی جامع در مورد علل فرار دختران از خانه، راهکارهای پیشگیرانه و نحوه ارائه خدمات به این نوجوانان است. این اثر ارزشمند، به والدین، متخصصان و عموم افراد علاقه مند به مسائل اجتماعی کمک می کند تا با درکی عمیق از این پدیده، گام های موثری در جهت حفظ سلامت و امنیت نوجوانان بردارند.

فرار دختران از منزل، پدیده ای پیچیده و چندوجهی است که ریشه های عمیقی در ساختار خانواده و جامعه دارد. این موضوع، نه تنها زندگی فرد را تحت الشعاع قرار می دهد، بلکه بر کل جامعه تأثیر می گذارد. درک علل و عوامل مؤثر بر این پدیده، گام نخست در یافتن راهکارهای اثربخش برای پیشگیری از آن است. کتاب حاضر، با رویکردی علمی و کاربردی، دریچه ای نو به سوی این معضل اجتماعی می گشاید و با زبانی همدلانه، خواننده را به سفری اکتشافی در دل روابط خانوادگی و آسیب های اجتماعی می برد.

این مقاله، قصد دارد تا خلاصه ای تحلیلی و جامع از این کتاب ارائه دهد؛ خلاصه ای که بدون نیاز به مطالعه کامل کتاب، شما را با مهم ترین مفاهیم، یافته ها و پیشنهادات نویسندگان آشنا سازد. هدف، ایجاد منبعی قابل اعتماد و مفید است که بتواند آگاهی لازم را برای والدین نگران، متخصصان دلسوز، دانشجویان پژوهشگر و مسئولان تصمیم گیرنده فراهم آورد. ما در این مسیر، همراه شما خواهیم بود تا ابعاد مختلف این چالش مهم را روشن سازیم و راهکارهایی عملی برای مقابله با آن بیابیم.

معرفی کلی کتاب و ضرورت مطالعه آن

کتاب «عوامل پیشگیرانه فرار دختران از منزل» توسط انتشارات فرزانگان دانشگاه در سال ۱۳۹۷ منتشر شده است. این اثر ۸۰ صفحه ای، با رویکردی علمی و پژوهشی، به بررسی یکی از آسیب های اجتماعی مهم و نگران کننده در جامعه می پردازد: فرار دختران از خانه. نویسندگان، خانم ها مهدیه نجفی، زهره نظری و شهین عزرتی گیلان، با دقت و وسواس علمی، تلاش کرده اند تا ابعاد مختلف این پدیده را از علل ریشه ای تا راهکارهای پیشگیرانه و نحوه ارائه خدمات به افراد در معرض خطر یا فراری، واکاوی کنند.

ضرورت مطالعه این کتاب در شرایط کنونی جامعه بیش از پیش احساس می شود. هر روزه گزارش هایی از نوجوانانی به گوش می رسد که بنا به دلایل مختلف، محیط امن خانه را ترک کرده و پا به دنیای پرخطر خیابان می گذارند. این پدیده، نه تنها به خود نوجوانان آسیب های جبران ناپذیری وارد می کند، بلکه خانواده ها را نیز با بحران های عمیق مواجه می سازد. از آنجایی که بسیاری از خانواده ها از ترس آبرو یا عدم آشنایی با مراجع مربوطه، آمار دقیقی از فرزندان فراری خود ارائه نمی دهند و حتی نهادهای مسئول نیز در ارائه آمارهای شفاف با چالش هایی روبرو هستند، اهمیت پژوهش هایی از این دست که به صورت علمی به مسئله می پردازند، دوچندان می شود.

این کتاب، پاسخی به یک نیاز اساسی در جامعه روانشناسی، علوم تربیتی و مددکاری اجتماعی است. محتوای آن به متخصصان کمک می کند تا درک عمیق تری از چالش های پیش روی نوجوانان و خانواده ها داشته باشند و راهکارهای مؤثرتری را برای مداخله و پیشگیری طراحی کنند. همچنین، برای دانشجویان این رشته ها، منبعی ارزشمند برای تحقیق و پایان نامه به شمار می رود. اما شاید مهم ترین مخاطبان آن، خود والدین باشند. والدینی که نگران امنیت فرزندانشان هستند و به دنبال راهی برای تقویت بنیان خانواده و ایجاد محیطی امن و سرشار از آرامش برای نوجوانان خود می گردند، می توانند راهنمایی های عملی و کاربردی در این کتاب بیابند. این اثر، تنها به بیان مشکلات نمی پردازد، بلکه با ارائه راهکارهایی روشن و قابل اجرا، امید به حل مسائل و پیشگیری از آسیب ها را در دل خواننده زنده می کند.

فصل اول: بررسی علل اصلی فرار دختران از منزل (بر اساس یافته های کتاب)

کتاب «عوامل پیشگیرانه فرار دختران از منزل» به دقت به ریشه یابی این پدیده اجتماعی می پردازد و علل اصلی آن را از جنبه های مختلف خانوادگی، روانی، اجتماعی و محیطی مورد بررسی قرار می دهد. درک این عوامل، اولین قدم برای طراحی استراتژی های پیشگیرانه موثر است. نویسندگان بر این باورند که فرار از منزل، معمولاً نتیجه ترکیبی از چندین عامل است که در طول زمان بر روی فرد تأثیر گذاشته اند.

اختلافات شدید خانوادگی

یکی از محوری ترین و برجسته ترین دلایل فرار دختران از منزل، وجود

اختلافات شدید خانوادگی

است. محیطی که باید سرشار از آرامش و امنیت باشد، گاه به صحنه ای برای درگیری های مکرر والدین، بدرفتاری های فیزیکی یا کلامی، سوءاستفاده های احتمالی و فقدان فضای امن و حمایتی تبدیل می شود. نوجوانان در چنین فضایی، احساس ناامنی، طردشدگی و بی کسی می کنند. آن ها ممکن است راهی جز فرار نبینند تا از این محیط پرتنش و آزاردهنده رهایی یابند. این درگیری ها می تواند شامل مشاجرات بین والدین، خشونت خانگی، یا حتی نادیده گرفتن نیازهای اساسی فرزندان باشد که همگی به فرسایش روانی نوجوان منجر می شوند.

فقر عاطفی و کمبود محبت

همانطور که در بخشی از کتاب نیز به آن اشاره شده،

فقر عاطفی

یکی از عوامل مهم ترک خانواده به شمار می رود. خانه ای که باید محل امنی برای تأمین نیازهای عاطفی کودک و نوجوان باشد، اگر به محیطی عاری از محبت و عواطف تبدیل شود، طبیعی است که نوجوان حساس و زودرنج، در جستجوی محبت، پا را از خانه بیرون گذاشته و در میان گروه های هم سن وسال یا حتی دسته جات خلافکار وارد شود. این کودکان و نوجوانان از مراقبت و نوازش لازم محروم بوده اند و نیاز مبرمی به آرامش، امنیت و محبت در خانواده دارند. احساس طردشدگی و نادیده گرفته شدن عواطف و نیازها، به خصوص نیاز به استقلال و ابراز هیجانات، نوجوان را به سمت گریز از خانه سوق می دهد. الاین ایدر به درستی می گوید: «ما فرصت پیدا نمی کنیم تا به حرف فرزندان و نوجوانان خود توجه کنیم» و این بی توجهی عاطفی، عواقب جبران ناپذیری دارد.

مشکلات روانی و هیجانی نوجوانان

دوره نوجوانی، خود دوره ای پرفراز و نشیب با تغییرات شدید روانی و هیجانی است. در این دوره، نوجوان نیاز شدیدی به

استقلال، هویت یابی و ابراز هیجانات

خود دارد. اگر این نیازها در محیط خانواده برآورده نشوند یا والدین به اشتباه سعی در سرکوب آن ها داشته باشند، نوجوان ممکن است دچار سرخوردگی، اضطراب، افسردگی یا حتی اختلالات رفتاری شود. عدم توانایی در ابراز صحیح هیجانات، مشکلات در تصمیم گیری و احساس بی ارزشی می تواند او را به سمت فرار سوق دهد تا شاید در محیطی خارج از خانه، به این نیازها پاسخ داده شود.

روابط خارج از خانواده

گاهی اوقات،

روابط خارج از خانواده

نیز نقش مهمی در فرار دختران ایفا می کنند. عاشق شدن در سنین پایین، درگیر شدن در روابط نامشروع و ترس از برملا شدن این روابط در خانواده ای سنتی یا با باورهای سختگیرانه، می تواند نوجوان را وادار به فرار کند تا از عواقب احتمالی روبرو شدن با خانواده اجتناب کند. علاوه بر این، تأثیر گروه همسالان، به خصوص دوستان ناباب، می تواند نوجوان را به سمت رفتارهای پرخطر و تصمیم به فرار سوق دهد. فشار گروهی و تمایل به تعلق به یک جمع، گاهی اوقات بر منطق و عواقب درازمدت غلبه می کند.

فشارهای محیطی و اجتماعی

عوامل محیطی و اجتماعی نیز نقش بسزایی در پدیده فرار دارند.

فقر اقتصادی، بیکاری والدین یا خود نوجوانان و عدم دسترسی به امکانات آموزشی و فرهنگی مناسب

، می توانند محیطی ناامیدکننده و بی افق را برای نوجوانان ترسیم کنند. تأثیر رسانه ها و الگوهای نامناسبی که از طریق آن ها ارائه می شود، نیز می تواند به نوجوانان حس نارضایتی از زندگی خود و تمایل به فرار را القا کند. این فشارهای بیرونی، در کنار مشکلات درونی خانواده، می تواند به عنوان کاتالیزوری برای تصمیم به ترک منزل عمل کند.

نکات آماری و پژوهشی کتاب

کتاب در بخش های خود، به پژوهش ها و آمارهای موجود نیز اشاره دارد. به عنوان مثال، در

تحقیقی که در سال 1365 توسط انجمن اولیاء و مربیان

در مورد علل انحرافات اخلاقی و فرار دختران انجام گرفته است، متوسط سن فرار ۱۶ سال ذکر شده است. دلایلی چون اختلافات شدید خانوادگی، عاشق شدن، داشتن رابطه نامشروع و ترس از برملا شدن آن، داشتن نامادری یا ناپدری و بدرفتاری والدین به عنوان مهم ترین علل فرار اشاره شده اند. همچنین، بنابر

گزارش سازمان بهداشت جهانی

، یکصد میلیون کودک و نوجوان در جهان وجود دارند که در کوچه ها و خیابان ها زندگی می کنند و در برابر مواد مخدر و خشونت های جسمی آسیب پذیر هستند. این آمار جهانی، عمق فاجعه و اهمیت پرداختن به این مسئله را نشان می دهد، هرچند که در ایران آمار دقیقی از تعداد فراریان از منزل در دسترس نیست و این خود چالشی بزرگ برای برنامه ریزی های پیشگیرانه است.

فرار از منزل، اغلب آخرین تلاش یک نوجوان برای رهایی از محیطی است که دیگر قادر به تحمل آن نیست؛ محیطی که در آن نیازهای عاطفی و روانی او نادیده گرفته شده و احساس ناامنی و بی کسی بر او مستولی گشته است.

فصل دوم: عوامل پیشگیرانه فرار دختران از منزل (راهکارهای کلیدی کتاب)

پس از شناخت علل اصلی فرار دختران از منزل، کتاب به ارائه راهکارهای عملی و مؤثر برای پیشگیری از این پدیده می پردازد. این راهکارها، بر پایه ی تقویت بنیان خانواده، آموزش و آگاهی بخشی، و مشارکت نهادهای اجتماعی و حمایتی استوار است. نویسندگان تأکید می کنند که پیشگیری، همواره بهتر و مؤثرتر از درمان است و سرمایه گذاری در این حوزه، نتایج بلندمدت و پایداری در پی خواهد داشت.

تقویت بنیان خانواده و روابط والدین-فرزند

مهم ترین سنگ بنای پیشگیری از فرار دختران،

تقویت بنیان خانواده و ایجاد روابط سالم و پویا بین والدین و فرزندان

است. این امر شامل موارد زیر می شود:

• اهمیت گفت وگو: ایجاد فضایی باز و بدون قضاوت که نوجوان بتواند آزادانه درباره مسائل، دغدغه ها و احساسات خود با والدین صحبت کند. گوش دادن فعال و همدلانه والدین، حس شنیده شدن و درک شدن را به نوجوان می دهد.
• ایجاد اعتماد و امنیت: نوجوان باید بداند که خانه، امن ترین پناهگاه اوست و می تواند در هر شرایطی روی حمایت و درک والدین خود حساب کند. ایجاد این اعتماد، نیازمند صداقت، ثبات در رفتار و احترام متقابل است.
• حل مسئله مشترک: درگیر کردن نوجوان در فرآیند حل مشکلات خانوادگی و احترام به نظرات او، حس ارزشمندی و مسئولیت پذیری را در او تقویت می کند.

آموزش و آگاهی بخشی به والدین

بسیاری از مشکلات خانوادگی، ریشه در

عدم آگاهی والدین از مهارت های فرزندپروری مدرن و درک ویژگی های دوران بلوغ و نوجوانی

دارد. کتاب بر ضرورت آموزش والدین در زمینه های زیر تأکید می کند:

• مهارت های فرزندپروری: آموزش شیوه های صحیح تربیت فرزند، از جمله مدیریت خشم، حل تعارض، تشویق مثبت و تعیین مرزهای سالم.
• درک بلوغ و نوجوانی: آشنایی والدین با تغییرات جسمی، روانی و هیجانی نوجوانان در این دوره حساس، به آن ها کمک می کند تا انتظارات واقع بینانه تری داشته باشند و با دلسوزی بیشتری با فرزندان خود برخورد کنند.
• مدیریت تعارضات: آموزش شیوه های سالم و سازنده برای حل اختلافات خانوادگی و جلوگیری از تبدیل آن ها به نزاع های مخرب.

تأمین نیازهای عاطفی و روانی نوجوانان در خانه

همانطور که در فصل علل فرار ذکر شد،

فقر عاطفی و نادیده گرفتن نیازهای روانی نوجوانان

، عاملی کلیدی در فرار است. برای پیشگیری، خانواده باید محیطی سرشار از محبت، احترام و درک باشد:

• محبت بی قید و شرط: نوجوان باید بداند که حتی در صورت اشتباه، مورد حمایت و محبت خانواده قرار دارد.
• احترام به استقلال: با بزرگ تر شدن نوجوان، نیاز او به استقلال و تصمیم گیری بیشتر می شود. باید فضایی برای تجربه و تصمیم گیری های محدود و مسئولانه به او داد، حتی اگر با نظرات والدین متفاوت باشد.
• فضای ابراز هیجانات: خانه باید جایی باشد که نوجوان بتواند بدون ترس از قضاوت یا سرزنش، احساسات خود را ابراز کند؛ چه غم، چه شادی، چه خشم.

آموزش مهارت های زندگی به نوجوانان

توانمندسازی نوجوانان با

مهارت های زندگی

، آن ها را در برابر چالش ها و فشارهای بیرونی مقاوم تر می کند. این مهارت ها شامل:

• حل مسئله: آموزش شیوه های منطقی برای مواجهه با مشکلات و یافتن راه حل های مناسب.
• تصمیم گیری مسئولانه: توانایی سنجش جوانب مختلف یک تصمیم و پذیرش مسئولیت پیامدهای آن.
• نه گفتن: قدرت مقاومت در برابر فشارهای گروه همسالان و رفتارهای پرخطر.
• تاب آوری در برابر مشکلات: توانایی برخاستن پس از شکست ها و مدیریت استرس ها.

نقش نهادهای اجتماعی، آموزشی و حمایتی

پیشگیری از فرار دختران، تنها وظیفه خانواده نیست، بلکه

همکاری نهادهای اجتماعی، آموزشی و حمایتی

را نیز می طلبد:

• مدرسه: نقش مشاوران تحصیلی و تربیتی در مدارس، در شناسایی نوجوانان در معرض خطر و ارائه مشاوره به آن ها و خانواده هایشان بسیار حیاتی است.
• مراکز مشاوره: دسترسی آسان و ارزان به خدمات مشاوره ای خانواده و فردی برای حل مشکلات پیش از وخیم تر شدن آن ها.
• برنامه های آگاهی بخش عمومی: رسانه ها و سازمان های مردم نهاد می توانند با تولید محتوای آموزشی و برگزاری کارگاه ها، آگاهی جامعه را نسبت به این پدیده و راهکارهای پیشگیری افزایش دهند.

شناسایی و حمایت از نوجوانان در معرض خطر

یکی از مهم ترین جنبه های پیشگیری،

شناسایی به موقع نشانه های هشداردهنده

در رفتار نوجوانان و

مداخلات به موقع

است. این نشانه ها می تواند شامل تغییرات ناگهانی در رفتار، افت تحصیلی، گوشه گیری، پرخاشگری یا ابراز تمایل به ترک خانه باشد. والدین و معلمان باید نسبت به این نشانه ها حساس باشند و در صورت مشاهده، بدون تأخیر از متخصصان کمک بگیرند. حمایت از این نوجوانان با ارائه مشاوره و پشتیبانی روانی، می تواند از تبدیل ایده فرار به عمل جلوگیری کند.

فصل سوم: نحوه ارائه خدمات به دختران فراری (رویکردهای مطرح شده در کتاب)

کتاب «عوامل پیشگیرانه فرار دختران از منزل»، علاوه بر بررسی علل و راهکارهای پیشگیرانه، به یکی از مهم ترین و چالش برانگیزترین بخش ها، یعنی

نحوه ارائه خدمات به دختران فراری

، نیز می پردازد. زمانی که پیشگیری با موفقیت انجام نشده و یک نوجوان خانه را ترک کرده است، وظیفه جامعه و نهادهای حمایتی آغاز می شود تا با مداخلات صحیح، امنیت او را تأمین کرده و او را به زندگی عادی بازگردانند. این بخش از کتاب، به تفصیل به نقش ارگان های مختلف و رویکردهای لازم برای بازپروری و بازگشت این افراد به جامعه می پردازد.

نقش کانون های اصلاح و تربیت و مراکز بازپروری

یکی از اولین مراجعی که معمولاً دختران فراری پس از شناسایی توسط نیروهای انتظامی یا مراجعه خودشان به آن ها ارجاع داده می شوند،

کانون های اصلاح و تربیت و مراکز بازپروری

هستند. این مراکز نقش حیاتی در فراهم آوردن سرپناهی امن، تغذیه و نیازهای اولیه برای این نوجوانان دارند. اما فراتر از نیازهای فیزیکی، هدف اصلی آن ها، بازپروری و اصلاح رفتارهای آسیب زا است. در این مراکز، تلاش می شود تا با آموزش مهارت های زندگی، مشاوره های فردی و گروهی و ایجاد فضایی حمایتی، نوجوانان برای بازگشت به زندگی سالم آماده شوند. با این حال، کتاب به چالش هایی که این مراکز با آن روبرو هستند نیز اشاره می کند، از جمله ظرفیت محدود، نیاز به متخصصین بیشتر و بهبود کیفیت خدمات ارائه شده.

مداخلات اورژانس اجتماعی و مددکاران

اورژانس اجتماعی (۱۲۳)

و

مددکاران اجتماعی

، خط مقدم مواجهه با پدیده فرار از منزل هستند. مددکاران اجتماعی با حضور در صحنه، ارزیابی اولیه شرایط نوجوان و خانواده، و انجام مداخلات فوری، نقش مهمی در کنترل بحران ایفا می کنند. آن ها با ایجاد ارتباط با نوجوان، تلاش می کنند تا دلایل فرار را ریشه یابی کرده و با خانواده ها تعامل کنند. هدف اصلی مددکاری اجتماعی در این شرایط، بازپیوند ایمن نوجوان با خانواده و فراهم آوردن شرایط لازم برای جلوگیری از فرارهای مجدد است. این خدمات شامل مصاحبه، مشاوره، ارجاع به متخصصین دیگر و پیگیری وضعیت نوجوان پس از بازگشت به منزل می شود.

اهمیت حمایت های روانشناختی و روان درمانی

تجربه فرار از منزل، برای نوجوانان بسیار

آسیب زا و تروماتیک

است. بسیاری از این نوجوانان، پیش از فرار با مشکلات روانی و هیجانی دست و پنجه نرم می کرده اند و پس از فرار نیز در معرض خطرات جدی مانند خشونت، سوءاستفاده و اعتیاد قرار می گیرند. بنابراین،

حمایت های روانشناختی و روان درمانی

برای این افراد از اهمیت حیاتی برخوردار است. درمانگران با کمک به نوجوان در پردازش تجربیات تلخ، مدیریت هیجانات، افزایش عزت نفس و آموزش مهارت های مقابله ای، زمینه را برای بهبودی و بازگشت سالم به جامعه فراهم می کنند. این خدمات باید جامع و مستمر باشند تا اثرگذاری لازم را داشته باشند.

برنامه های بازپروری و تسهیل بازگشت امن به خانواده و جامعه

بازگرداندن یک نوجوان فراری به خانواده و جامعه، یک فرآیند پیچیده و چندمرحله ای است که نیازمند

برنامه ریزی دقیق و هماهنگی بین نهادهای مختلف

است. کتاب به اهمیت برنامه های بازپروری اشاره می کند که نه تنها بر روی فرد نوجوان، بلکه بر روی خانواده او نیز متمرکز هستند. این برنامه ها شامل موارد زیر می شوند:

• مشاوره خانواده: برای حل تعارضات ریشه ای و بهبود روابط خانوادگی.
• آموزش والدین: برای ایجاد محیطی حمایتی و درک بهتر نیازهای فرزندان.
• حمایت های اجتماعی: کمک به نوجوان برای بازگشت به مدرسه، یافتن شغل مناسب (در صورت لزوم) و ادغام مجدد در فعالیت های اجتماعی سالم.
• پیگیری مداوم: نظارت و پشتیبانی پس از بازگشت به خانه، برای اطمینان از پایداری شرایط و جلوگیری از عود مجدد مشکلات.

چالش ها و راهکارهای بهبود خدمات دهی

نویسندگان در این بخش، به

چالش های موجود در ارائه خدمات

به دختران فراری نیز می پردازند. از جمله این چالش ها می توان به

کمبود منابع مالی و انسانی متخصص، عدم هماهنگی کافی بین نهادهای مربوطه، و دیدگاه های قضاوتی جامعه

نسبت به این افراد اشاره کرد. برای بهبود خدمات دهی، کتاب راهکارهایی مانند موارد زیر را پیشنهاد می کند:

• افزایش بودجه و امکانات: برای مراکز بازپروری و اورژانس اجتماعی.
• تأمین نیروی انسانی متخصص: روانشناسان، مددکاران و مشاوران با تجربه.
• افزایش هماهنگی بین بخشی: ایجاد یک شبکه یکپارچه بین پلیس، بهزیستی، آموزش و پرورش و قوه قضائیه.
• آموزش جامعه: برای کاهش انگ و قضاوت نسبت به نوجوانان فراری و خانواده های آن ها، و ترویج همدلی و حمایت.

بازگرداندن امنیت و اعتماد به نفس به نوجوانی که تجربه تلخ فرار را از سر گذرانده، نیازمند رویکردی جامع، همدلانه و متمرکز بر حمایت های روانشناختی و اجتماعی است.

فصل چهارم: بحث و نتیجه گیری کتاب (جمع بندی پیام نویسندگان)

در آخرین فصل کتاب «عوامل پیشگیرانه فرار دختران از منزل»، نویسندگان به جمع بندی مباحث و ارائه دیدگاه نهایی خود می پردازند. این بخش، در واقع عصاره پیام اصلی کتاب را در خود جای داده و بر لزوم یک

رویکرد یکپارچه و چندبعدی

برای مقابله با پدیده فرار دختران از منزل تأکید می کند. مهدیه نجفی، زهره نظری و شهین عزرتی گیلان، با نگاهی عمیق به علل و راهکارها، تصویری جامع از این معضل اجتماعی و چگونگی مهار آن ارائه می دهند.

خلاصه ای از دیدگاه نویسندگان درباره یکپارچگی علل و راهکارها

یکی از مهم ترین دیدگاه های نویسندگان،

شناخت علل فرار به عنوان شبکه ای از عوامل متصل به یکدیگر است

، نه رویدادی منفرد و جدا. فقر عاطفی، اختلافات خانوادگی، مشکلات روانی فردی، فشارهای اجتماعی و حتی روابط خارج از خانواده، همگی با هم ترکیب می شوند تا یک نوجوان را به نقطه فرار برسانند. در نتیجه، راهکارهای پیشگیرانه نیز باید به همین شکل یکپارچه و هماهنگ باشند. نمی توان تنها به یک جنبه پرداخت و از سایر جوانب غافل شد. برای مثال، تقویت مهارت های زندگی در نوجوان بدون پرداختن به محیط پرتنش خانه، اثربخشی محدودی خواهد داشت. نویسندگان بر این باورند که هر راهکار، باید مکمل دیگری باشد تا بتواند زنجیره علل را قطع کرده و از بروز فرار جلوگیری کند.

تأکید بر لزوم رویکرد چندبعدی و همکاری نهادهای مختلف

پیام کلیدی دیگری که در این فصل برجسته می شود،

ضرورت رویکرد چندبعدی

و

همکاری گسترده نهادهای مختلف

است. فرار دختران، نه تنها یک مسئله خانوادگی، بلکه یک

مسئله اجتماعی و دولتی

است. بنابراین، حل آن نیازمند مشارکت فعال خانواده ها، مدارس، مراکز مشاوره، اورژانس اجتماعی، نیروهای انتظامی، و حتی رسانه هاست. هر یک از این نهادها، در جایگاه خود، مسئولیت و نقش منحصربه فردی در پیشگیری و مداخله دارند. کتاب تأکید می کند که تنها با هماهنگی و هم افزایی تلاش های این بخش هاست که می توان به نتایج پایدار دست یافت. مثلاً، یک مورد فرار موفق به خانه، نیازمند این است که هم خانواده آموزش ببیند، هم نوجوان حمایت روان شناختی شود و هم مدرسه محیطی امن و حمایت گر فراهم آورد.

پیام اصلی کتاب: پیشگیری بهتر از درمان است و نقش خانواده محوری است

اگر بخواهیم پیام اصلی و محوری کتاب را در یک جمله خلاصه کنیم، آن جمله این است:

پیشگیری، همیشه بهتر از درمان است و در این میان، نقش خانواده، نقشی محوری و بی بدیل است.

نویسندگان به وضوح نشان می دهند که سرمایه گذاری بر روی تقویت بنیان خانواده، آموزش والدین، تأمین نیازهای عاطفی فرزندان و ایجاد محیطی امن و محبت آمیز در خانه، مؤثرترین و انسانی ترین راه برای جلوگیری از فرار دختران است. خانواده، اولین و مهم ترین نهاد اجتماعی است که شخصیت و سلامت روان نوجوان را شکل می دهد. اگر خانواده، کارکرد خود را به درستی انجام دهد و نیازهای فرزندان را برطرف سازد، احتمال فرار به شدت کاهش می یابد. کتاب، خانواده ها را به خودآگاهی، مسئولیت پذیری و تلاش برای ایجاد محیطی سالم برای فرزندانشان فرا می خواند.

در نهایت، بحث و نتیجه گیری کتاب، بر

امید و امکان پذیری تغییر

تأکید دارد. اگرچه پدیده فرار دختران از منزل می تواند نگران کننده به نظر برسد، اما با آگاهی، برنامه ریزی و اقدامات صحیح در سطوح فردی، خانوادگی و اجتماعی، می توان به طور چشمگیری از بروز آن کاست و آینده ای روشن تر برای نوجوانان این سرزمین فراهم آورد. این کتاب، درسی ارزشمند در زمینه مسئولیت پذیری جمعی و اهمیت نگاه پیشگیرانه به آسیب های اجتماعی به شمار می رود.

نتیجه گیری مقاله

مقاله حاضر، تلاشی بود برای ارائه خلاصه ای جامع و تحلیلی از کتاب مهم و کاربردی «عوامل پیشگیرانه فرار دختران از منزل» اثر مهدیه نجفی، زهره نظری و شهین عزرتی گیلان. در این مسیر، به مهم ترین جنبه های مطرح شده در کتاب پرداختیم؛ از علل ریشه ای فرار که شامل اختلافات خانوادگی، فقر عاطفی، مشکلات روانی و هیجانی، روابط خارج از خانواده و فشارهای محیطی می شوند، تا راهکارهای مؤثر پیشگیرانه و نحوه ارائه خدمات به دختران فراری. همانطور که بیان شد، فقر عاطفی و محیط های پرتنش خانوادگی، از برجسته ترین عوامل سوق دهنده نوجوانان به سوی فرار هستند.

بنیان اصلی پیام این کتاب، بر اهمیت بی بدیل خانواده و نقش پیشگیرانه آن استوار است. نویسندگان به روشنی نشان داده اند که با تقویت روابط والدین-فرزند، آموزش مهارت های زندگی و فرزندپروری، تأمین نیازهای عاطفی نوجوانان و ایجاد فضایی سرشار از اعتماد و امنیت در خانه، می توان گام های بلندی در جهت جلوگیری از این آسیب اجتماعی برداشت. همچنین، تأکید بر همکاری و هماهنگی نهادهای اجتماعی، آموزشی و حمایتی، نقش کلیدی آن ها را در شناسایی و پشتیبانی از نوجوانان در معرض خطر و نیز بازگرداندن ایمن دختران فراری به آغوش خانواده و جامعه برجسته می سازد.

برای والدین، متخصصان و دانشجویان که به دنبال راهکارهای عملی و درک عمیق تری از این پدیده هستند، این مقاله می تواند نقطه آغازی باشد. مطالعه کتاب کامل «عوامل پیشگیرانه فرار دختران از منزل»، برای کسانی که به دنبال جزئیات بیشتر، تحقیقات عمیق تر و مطالعه موردی دقیق تر هستند، اکیداً توصیه می شود. امید است که با افزایش آگاهی و به کارگیری راهکارهای پیشگیرانه، بتوانیم از بروز اینگونه آسیب ها جلوگیری کرده و آینده ای امن تر و روشن تر برای نوجوانان سرزمینمان رقم بزنیم. فراموش نکنیم که با هر قدم آگاهانه و هر اقدام صحیح، می توانیم چراغ امید را در دل خانواده ها روشن نگه داریم و سلامت و امنیت فرزندانمان را تضمین کنیم.