خلاصه کتاب علل و درمان سردرد و میگرن | کاندل، سودرث

خلاصه کتاب علل و روش درمان انواع سردرد و میگرن ( نویسنده جوزف کاندل، دیوید سودرث )

کتاب «علل و روش درمان انواع سردرد و میگرن» اثر جوزف کاندل و دیوید سودرث، یک راهنمای جامع برای فهم ریشه های سردرد و میگرن و کشف راه های علمی و عملی برای رهایی از دردهای مزمن است. این کتاب برای افرادی است که به دنبال راهی برای کنترل و بهبود کیفیت زندگی خود هستند.

سردردها، با انواع گوناگون و شدت های متفاوتشان، یکی از شایع ترین دردهایی هستند که کیفیت زندگی میلیون ها نفر در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار می دهند. گویی مهمانی ناخوانده و سمج اند که هر لحظه ممکن است از راه برسند و تمام برنامه ها را به هم بریزند. گاه آنقدر شدید و ناتوان کننده می شوند که فرد را از انجام ساده ترین فعالیت های روزمره بازمی دارند و او را به کنج عزلت می رانند. تصور کنید در شب مهمانی تولد عزیزانتان، یا در روزی آفتابی که حس قدم زدن در طبیعت را دارید، یا حتی در اوج تمرکز بر روی کار و وظایفتان، ناگهان سردرد به سراغتان بیاید و همه چیز را دگرگون کند. این همان لحظه ای است که انسان احساس می کند زندگی اش در چنگال دردی بی رحم گرفتار شده و راهی برای فرار نیست. اما آیا واقعاً راهی وجود ندارد؟ آیا این دردهای مزمن باید سرنوشت محتوم زندگی باشند؟

سردرد، مهمان ناخوانده زندگی ما

تجربه زندگی با سردرد، به خصوص انواع شدید و مزمن، می تواند بسیار چالش برانگیز باشد. سردرد تنها یک درد فیزیکی نیست؛ بلکه ابعاد مختلف زندگی فرد را تحت الشعاع قرار می دهد. تمرکز بر کار، لذت بردن از لحظات خانوادگی، حتی توانایی انجام کارهای روزمره به شدت کاهش می یابد. بسیاری از افراد مبتلا به سردردهای مزمن، خود را درگیر چرخه ای بی پایان از درد، ناامیدی و حتی افسردگی می بینند. آن ها احساس می کنند کنترل زندگی از دستشان خارج شده و هیچ گاه نمی توانند زمان شروع سردرد بعدی را پیش بینی کنند. این ناتوانی در پیش بینی و کنترل، خود به بار روانی سنگینی تبدیل می شود که بر دوش فرد می افتد. برای بسیاری، زندگی با سردرد به معنای زندگی با یک آتشفشان خاموش است که هر لحظه ممکن است فوران کند و شعله های دردش همه چیز را بسوزاند.

چرا باید خلاصه کتاب علل و روش درمان انواع سردرد و میگرن را بخوانید؟

در میان این همه درد و ناامیدی، نیاز به یک راهنمای مطمئن و علمی بیش از پیش احساس می شود. کتاب «علل و روش درمان انواع سردرد و میگرن» اثری ارزشمند از دو متخصص برجسته مغز و اعصاب، دکتر جوزف کاندل و دکتر دیوید سودرث، دقیقاً همین نقش را ایفا می کند. این دو پزشک با سال ها تجربه در درمان هزاران بیمار مبتلا به سردردهای شدید و مزمن، دانش و بینش عمیق خود را در این کتاب گردآورده اند. آن ها در این کتاب نه تنها به بررسی ریشه های علمی سردردها می پردازند، بلکه راهکارهای عملی و اثبات شده ای را نیز برای مقابله با آن ها ارائه می دهند. خواندن نسخه کامل کتاب، گرچه بسیار مفید است، اما شاید برای همه میسر نباشد. به همین دلیل، خلاصه این کتاب می تواند همچون گنجینه ای ارزشمند برای افرادی باشد که به دنبال درک سریع و عمیق مفاهیم کلیدی، دلایل اصلی سردردها و میگرن، و روش های درمانی و پیشگیری ارائه شده در کتاب هستند، بدون نیاز به مطالعه کامل آن. این خلاصه به شما کمک می کند تا با دیدی جامع تر و علمی تر به مدیریت درد خود بپردازید و گام های اولیه را برای بازپس گیری کنترل زندگی تان بردارید.

آناتومی درد: چگونه سردردها آغاز می شوند؟

برای غلبه بر هر مشکلی، ابتدا باید ریشه های آن را شناخت. کتاب «علل و روش درمان انواع سردرد و میگرن» با تشریح دقیق مکانیزم های آغازین درد، خواننده را با آناتومی سردرد آشنا می سازد. درک این مکانیزم ها، اولین گام برای یافتن راهکارهای مؤثر درمانی است. نویسندگان توضیح می دهند که سردردها اغلب نتیجه تحریک گیرنده های حساس به درد در بافت های اطراف سر، گردن و درون جمجمه هستند.

مکانیزم های اصلی ایجاد سردرد

تحریک این گیرنده های درد می تواند به روش های گوناگونی رخ دهد. برای مثال، در آنوریسم شریانی، گشاد شدن موضعی دیواره سرخرگ های مغزی و کششی که به گیرنده ها وارد می شود، سردرد ایجاد می کند. در میگرن، تأثیر میانجی های شیمیایی مانند سروتونین، پروستاگلاندین ها و تیرامین، همراه با گشاد شدن رگ ها، نقش کلیدی دارند. حتی در شرایطی مانند مننژیت چرکی، واکنش های التهابی و سموم میکروبی می توانند عامل سردرد باشند؛ تا جایی که سردرد ممکن است اولین علامت مننژیت تلقی شود. در واسکولیت ها نیز التهاب دیواره سرخرگ ها و تحریک گیرنده های آن ها به سردرد منجر می شود. شدیدترین سردردها معمولاً در مننژیت های چرکی (سرسام) و تحریکات پرده مغز دیده می شوند که علت آن گرفتاری گسترده تر گیرنده های حس درد است.

سردردهای خطرناک: علائم هشداردهنده که نباید نادیده گرفت!

گرچه بیشتر سردردها خوش خیم هستند، اما در موارد اندکی، سردرد می تواند مهم ترین علامت یک وضعیت اورژانسی باشد. نویسندگان کتاب با تأکید بر این موضوع، به خوانندگان کمک می کنند تا علائم هشداردهنده را تشخیص دهند و از نادیده گرفتن آن ها پرهیز کنند. مهم ترین حالت خطرناک، خونریزی تحت عنکبوتیه است که نیاز به مداخله فوری پزشکی دارد.

سردرد در تومورهای مغزی نیز ممکن است کاملاً غیر اختصاصی باشد، اما وجود علائم زیر می تواند ظن تومور را برانگیزد و نیاز به بررسی جدی پزشکی دارد:

  • سردردی که فرد را از خواب بیدار می کند.
  • سردرد همیشه یک طرفه باشد.
  • شدت آن در طول زمان در حال پیشرفت باشد.
  • سردرد اخیراً ایجاد شده و توجیهی برای آن وجود نداشته باشد.

تشخیص به موقع این علائم می تواند تفاوت بزرگی در مسیر درمان و نتایج آن ایجاد کند. همواره توصیه می شود در صورت بروز هر یک از این نشانه ها، بلافاصله با پزشک مشورت شود.

کشف محرک های سردرد شخصی شما

یکی از مهم ترین گام ها در مدیریت و پیشگیری از سردردها، شناسایی محرک های شخصی است. هر فردی ممکن است به عوامل خاصی حساسیت داشته باشد که منجر به بروز یا تشدید سردردش می شود. نویسندگان کتاب به اهمیت این شناسایی تأکید می کنند و راهکارهایی عملی برای یافتن این محرک ها ارائه می دهند. این محرک ها می توانند شامل رژیم غذایی (مانند مصرف برخی پنیرها، شکلات، کافئین یا مواد نگهدارنده)، استرس های روانی، کم خوابی یا برعکس، خواب زیاد، تغییرات آب و هوا، بوهای قوی، نورهای چشمک زن، و حتی تغییرات هورمونی در زنان باشند.

ایده اصلی این است که فرد با ثبت دقیق سردردها و شرایط پیرامون آن، یک الگو را کشف کند. پیشنهاد می شود یک دفترچه سردرد تهیه شود که در آن زمان شروع، شدت، علائم همراه، غذاهای مصرفی، میزان خواب، سطح استرس و هر عامل دیگری که به نظر می رسد مرتبط است، یادداشت شود. با مرور این یادداشت ها در طول زمان، الگوهای تکرارشونده آشکار می شوند و فرد می تواند محرک های خاص خود را شناسایی کند. این آگاهی، به فرد قدرت می دهد تا با پرهیز از این عوامل یا مدیریت آن ها، تعداد و شدت سردردهای خود را به طور قابل توجهی کاهش دهد.

میگرن و سردردهای خاص – راهکارهای تخصصی

میگرن، سردردهای خوشه ای، سردردهای تنشی و سردردهای سرویکوژنیک، هر کدام ویژگی ها و مکانیزم های خاص خود را دارند. کتاب «علل و روش درمان انواع سردرد و میگرن» به طور مجزا به هر یک از این انواع می پردازد و راهکارهای تخصصی مرتبط با آن ها را تشریح می کند. این تقسیم بندی به خواننده کمک می کند تا درک دقیق تری از نوع سردرد خود داشته باشد و روش درمانی مناسب تری را با مشورت پزشک انتخاب کند.

میگرن: درک عمیق تر این بیماری ناتوان کننده

میگرن چیزی فراتر از یک سردرد ساده است؛ یک بیماری ناتوان کننده عصبی است که می تواند زندگی فرد را به شدت مختل کند. نویسندگان کتاب، علائم و مکانیزم های میگرن را از دیدگاه علمی تشریح می کنند. آن ها به نقش میانجی های شیمیایی مغزی مانند سروتونین و پروستاگلاندین ها اشاره می کنند که می توانند باعث گشاد شدن رگ های خونی در مغز و التهاب شوند، که به نوبه خود منجر به درد شدید میگرن می شود. تجربه میگرن معمولاً شامل دردی ضربان دار در یک سمت سر، حساسیت شدید به نور (فوتوفوبیا) و صدا (فونوفوبیا)، تهوع و استفراغ است. گاهی اوقات، قبل از شروع سردرد، علائم هشداردهنده ای به نام آئورا نیز رخ می دهد که می تواند شامل اختلالات بینایی (مانند دیدن نورهای چشمک زن یا خطوط زیگزاگ)، بی حسی یا ضعف باشد. درک این ابعاد به بیماران کمک می کند تا با بیماری خود بهتر کنار بیایند و راهکارهای درمانی مؤثرتری را دنبال کنند.

سردردهای خوشه ای، تنشی و سایر سردردهای مزمن

علاوه بر میگرن، کتاب به سردردهای خوشه ای و تنشی نیز می پردازد. سردرد تنشی شایع ترین نوع سردرد است که اغلب به صورت احساس فشار یا سفتی در سر، گردن و شانه ها توصیف می شود؛ گویی نواری محکم دور سر بسته شده است. این نوع سردرد معمولاً به دلیل استرس، خستگی، یا وضعیت بدنی نامناسب ایجاد می شود. سردردهای خوشه ای، از سوی دیگر، بسیار شدید و ناتوان کننده اند، اما کمتر شایع هستند. این دردها معمولاً در یک سمت سر و اطراف چشم متمرکز می شوند و با علائمی مانند قرمزی چشم، اشک ریزی، افتادگی پلک و آبریزش بینی در همان سمت همراه هستند. حملات در دوره های زمانی مشخص (خوشه) رخ می دهند و سپس برای مدتی فروکش می کنند. کتاب به تفاوت ها و شباهت های این سردردها می پردازد و راهکارهای متمایز برای مدیریت هر کدام را ارائه می دهد.

سردردهای سرویکوژنیک: وقتی درد از گردن شروع می شود

تصور کنید درد از جایی شروع می شود که اصلاً انتظارش را ندارید؛ از گردن. سردردهای سرویکوژنیک نوعی سردرد هستند که منشأ آن ها در ساختارهای گردنی است و درد به سر ارجاع داده می شود. این سردردها اغلب با سفتی گردن، محدودیت حرکت و درد در یک سمت سر (اغلب در پشت سر و چشم) همراه هستند و ممکن است با حرکات خاص گردن تشدید شوند.

تشخیص و اصول درمانی سردردهای مرتبط با گردن

نویسندگان کتاب به تفصیل به ارتباط بین ساختارهای گردنی و سردردها می پردازند. آنها توضیح می دهند که مشکلات در مفاصل، عضلات، یا اعصاب گردن می توانند منجر به بروز سردرد شوند. تشخیص این نوع سردرد معمولاً نیازمند معاینه فیزیکی دقیق توسط پزشک متخصص، ارزیابی دامنه حرکتی گردن، و در برخی موارد تصویربرداری مانند اشعه ایکس یا MRI است. اصول درمانی بر پایه کاهش التهاب و تنش در ناحیه گردن، و بهبود عملکرد حرکتی آن استوار است. این ممکن است شامل فیزیوتراپی، ماساژ درمانی، گرما درمانی یا حتی تزریق های موضعی برای کاهش درد و التهاب باشد.

تمرینات و اقدامات پیشگیرانه برای گردن

پیشگیری از سردردهای سرویکوژنیک اهمیت بسیاری دارد. کتاب نکات عملی و کاربردی را برای کاهش بروز این سردردها ارائه می دهد. این نکات شامل:

  • اصلاح وضعیت بدنی: حفظ وضعیت صحیح گردن و ستون فقرات در هنگام نشستن، ایستادن و حتی خوابیدن.
  • تمرینات کششی ملایم: انجام منظم حرکات کششی برای عضلات گردن و شانه ها.
  • تقویت عضلات گردن: انجام تمرینات تقویتی برای پایداری و حمایت از گردن.
  • تنظیم ارگونومیک محیط کار: تنظیم ارتفاع مانیتور، صندلی و کیبورد به گونه ای که فشار کمتری بر گردن وارد شود.
  • مدیریت استرس: استرس می تواند منجر به تنش عضلانی در گردن شود، بنابراین تکنیک های آرامش بخش می توانند مفید باشند.

با رعایت این نکات، افراد می توانند به طور مؤثری از بروز یا تشدید سردردهای سرویکوژنیک پیشگیری کنند و کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند.

جعبه ابزار درمان و پیشگیری – از دارو تا سبک زندگی

یکی از ارزشمندترین بخش های کتاب کاندل و سودرث، ارائه یک جعبه ابزار جامع برای درمان و پیشگیری از سردرد است. این بخش از داروهای پیشرفته گرفته تا تغییرات ساده در سبک زندگی را پوشش می دهد و نشان می دهد که مدیریت سردرد یک رویکرد چندوجهی است که نیازمند همکاری بیمار و پزشک است.

راهکارهای دارویی: تسکین فوری و پیشگیری بلندمدت

نویسندگان به طور مفصل به داروهایی می پردازند که برای کنترل سردردها استفاده می شوند، با تأکید بر اینکه انتخاب دارو باید با مشورت پزشک صورت گیرد و هر دارو برای نوع خاصی از سردرد مؤثرتر است.

داروهای رایج برای درمان حاد سردرد (تسکین دهنده)

این دسته از داروها برای تسکین فوری درد در زمان بروز سردرد استفاده می شوند. شامل داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن، و همچنین تریپتان ها می شوند که به طور اختصاصی برای درمان میگرن حاد بسیار مؤثر هستند. تریپتان ها با تنگ کردن رگ های خونی مغز و تأثیر بر مسیرهای عصبی درد، به کاهش درد و علائم همراه میگرن (مانند تهوع و حساسیت به نور و صدا) کمک می کنند. داروهای ضد تهوع نیز برای بیمارانی که با تهوع و استفراغ میگرنی دست و پنجه نرم می کنند، تجویز می شوند. نکته کلیدی این است که این داروها باید در زمان مناسب و با دوز صحیح مصرف شوند تا بیشترین اثربخشی را داشته باشند و از بروز سردردهای ناشی از مصرف بیش از حد دارو جلوگیری شود.

داروهای پیشگیرانه: سدی در برابر سردردهای مزمن

برای افرادی که به طور مکرر از سردردهای شدید رنج می برند، داروهای پیشگیرانه نقش حیاتی دارند. این داروها روزانه مصرف می شوند تا تعداد و شدت حملات سردرد را کاهش دهند. کاندل و سودرث به دسته های مختلفی از این داروها اشاره می کنند، از جمله بتا-بلوکرها (که برای مشکلات قلبی نیز استفاده می شوند)، داروهای ضد افسردگی (مانند آمی تریپتیلین) و داروهای ضد صرع (مانند توپاماکس). هر کدام از این داروها مکانیزم عمل متفاوتی دارند و بر اساس وضعیت خاص بیمار، نوع سردرد و بیماری های زمینه ای دیگر، توسط پزشک انتخاب می شوند. در سال های اخیر، داروهای جدیدتری مانند مهارکننده های CGRP نیز به جعبه ابزار پیشگیری اضافه شده اند که هدفمندتر بر مسیرهای درد میگرن اثر می گذارند و امیدهای جدیدی را برای بیماران مزمن ایجاد کرده اند.

چرا باید از مصرف خودسرانه مخدرها اجتناب کرد؟ (هشدار جدی کتاب)

کتاب «علل و روش درمان انواع سردرد و میگرن» با قاطعیت تأکید می کند که بیماران مبتلا به سردردهای مزمن باید از مصرف خودسرانه داروهای مخدر اجتناب کنند. این داروها نه تنها مشکل ریشه ای سردرد را حل نمی کنند، بلکه خطر بالای وابستگی و اعتیاد را به همراه دارند. مصرف نادرست مخدرها می تواند منجر به سردردهای بازگشتی (rebound headaches) شود، که در واقع سردرد ناشی از مصرف بیش از حد دارو است و خود به یک چرخه معیوب تبدیل می شود. پیام اصلی این است که برای مدیریت صحیح سردرد، باید به دنبال راهکارهای هدفمند و علمی بود، نه تسکین موقت و خطرناک با مواد مخدر.

درمان های مکمل و جایگزین: رویکردهای جامع تر

کتاب علاوه بر دارو درمانی، به اهمیت درمان های مکمل و تغییرات سبک زندگی نیز می پردازد و نشان می دهد که یک رویکرد جامع، بهترین نتایج را به دنبال دارد.

نقش بوتاکس در درمان انواع خاص سردرد

دکتر کاندل و سودرث به کاربرد بوتاکس در درمان سردرد، به ویژه میگرن مزمن، اشاره می کنند. تزریق بوتاکس در نقاط خاصی از سر و گردن می تواند به کاهش دفعات و شدت حملات میگرن کمک کند. مکانیسم دقیق اثر آن هنوز کاملاً مشخص نیست، اما اعتقاد بر این است که با مهار آزادسازی برخی نوروترانسمیترهای مرتبط با درد، عمل می کند. این یک گزینه درمانی مؤثر برای بیمارانی است که به داروهای دیگر پاسخ مناسبی نداده اند و باید توسط پزشک متخصص انجام شود.

ویتامین ها، مکمل ها و تاثیر تغذیه

تغذیه نقش مهمی در سلامت عمومی و همچنین مدیریت سردرد دارد. کتاب به نقش برخی ویتامین ها و مکمل ها مانند منیزیم، ریبوفلاوین (ویتامین B2) و کوآنزیم Q10 در پیشگیری از میگرن اشاره می کند. همچنین، پرهیز از غذاهای محرک (که در بخش شناسایی محرک ها به آن اشاره شد) و رعایت یک رژیم غذایی متعادل و منظم، همراه با مصرف کافی آب، از توصیه های کلیدی این بخش هستند. کم آبی بدن به خودی خود می تواند یکی از عوامل شایع سردرد باشد.

تغییر سبک زندگی و مدیریت استرس

شاید یکی از قدرتمندترین ابزارهای موجود برای مقابله با سردرد، تغییر سبک زندگی و مدیریت مؤثر استرس باشد. کتاب به وضوح نشان می دهد که بسیاری از سردردها، به ویژه سردردهای تنشی و میگرن، با استرس، کم خوابی و عادات ناسالم مرتبط هستند. راهکارهای غیردارویی که در کتاب به آن ها اشاره می شود عبارتند از:

  • ورزش منظم: فعالیت بدنی ملایم و منظم می تواند به کاهش استرس و بهبود کیفیت خواب کمک کند.
  • مدیریت استرس: تکنیک هایی مانند مدیتیشن، یوگا، تنفس عمیق و ذهن آگاهی می توانند در کاهش سطح استرس و تنش عضلانی مؤثر باشند.
  • خواب کافی و منظم: حفظ یک الگوی خواب منظم، حتی در آخر هفته ها، برای بسیاری از افراد مبتلا به سردرد حیاتی است.
  • بیوفیدبک: یک روش درمانی که به فرد کمک می کند تا عملکردهای بدنی خود (مانند ضربان قلب یا تنش عضلانی) را آگاهانه کنترل کند و از این طریق به کاهش سردرد کمک نماید.
  • درمان شناختی رفتاری (CBT): این نوع درمان می تواند به افراد کمک کند تا الگوهای فکری و رفتاری مرتبط با استرس و درد را تغییر دهند.

با ترکیب این رویکردهای درمانی، چه دارویی و چه غیردارویی، افراد می توانند به طور مؤثری کنترل سردردهای خود را به دست گیرند و زندگی با کیفیت تری را تجربه کنند.

مسیر رهایی از سردرد: گام هایی برگرفته از دانش نویسندگان

کتاب «علل و روش درمان انواع سردرد و میگرن» از جوزف کاندل و دیوید سودرث، نه تنها یک منبع اطلاعاتی، بلکه نقشه ی راهی برای درک و مدیریت سردردهاست. این اثر جامع به خواننده این بینش را می دهد که سردرد تنها یک درد نیست، بلکه نشانه ای از پیچیدگی های بدن و ارتباط آن با محیط زندگی است. نویسندگان با تکیه بر تجربه بالینی و دانش علمی خود، یک رویکرد جامع را برای مدیریت سردرد ارائه می دهند که شامل تشخیص دقیق، درمان هدفمند و پیشگیری مؤثر است. آن ها به اهمیت شناخت محرک ها، انتخاب راهکارهای دارویی مناسب با مشورت پزشک، و بهره گیری از درمان های مکمل و تغییرات سبک زندگی تأکید می کنند. مهم ترین پیام کتاب این است که اگرچه سردرد می تواند ناتوان کننده باشد، اما با آگاهی، صبر و همکاری نزدیک با کادر درمان، می توان بر آن غلبه کرد و زندگی را از چنگال درد رها ساخت. خوددرمانی، به ویژه با داروهای مسکن قوی یا مواد مخدر، نه تنها راه حل نیست بلکه می تواند به مشکلات جدی تری منجر شود. سفر رهایی از سردرد، سفری است که با برداشتن گام های آگاهانه و علمی آغاز می شود و به امید و کیفیت زندگی بهتر ختم می گردد.

آیا مطالعه کامل این کتاب برای شما مفید است؟

این خلاصه، تلاشی برای ارائه چکیده ای کاربردی و عمیق از محتوای ارزشمند کتاب «علل و روش درمان انواع سردرد و میگرن» بود. ما کوشیدیم تا مهم ترین مفاهیم و راهکارهای ارائه شده توسط جوزف کاندل و دیوید سودرث را در دسترس شما قرار دهیم. اگر با خواندن این خلاصه، احساس کرده اید که این دانش می تواند به شما یا عزیزانتان کمک کند، یا اگر به دنبال اطلاعات تفصیلی تر و شخصی سازی شده تر برای مدیریت سردردهای خود هستید، مطالعه نسخه کامل این کتاب به شدت توصیه می شود. کتاب اصلی به شما امکان می دهد تا با جزئیات بیشتری به بررسی هر یک از سرفصل ها بپردازید، تمرینات و راهکارهای عملی را عمیق تر درک کنید و با دیدی کامل تر به سمت بهبود و رهایی از درد گام بردارید. این خلاصه نقطه شروعی عالی است، اما سفر کامل به سوی سلامتی و رهایی از سردرد، با ورق زدن صفحات کتاب اصلی آغاز می شود. با دانش و امید، زندگی عاری از درد، دور از دسترس نیست.

شناسنامه کتاب علل و روش درمان انواع سردرد و میگرن

عنوان توضیحات
نام کامل کتاب علل و روش درمان انواع سردرد و میگرن
نویسندگان جوزف کاندل (Joseph Kandel)، دیوید سودرث (David B. Sudderth)
مترجم محمدحسین فدایی
ناشر انتشارات کتاب درمانی
سال انتشار ۱۳۹۸ (2019 میلادی)
شابک 978-964-7108-85-0
تعداد صفحات 256 صفحه
فرمت کتاب EPUB (نسخه الکترونیک)

دکمه بازگشت به بالا