۸ اردیبهشت در دنیای علم چه خبر؟

تقویم علم؛

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۸ اردیبهشت برابر ۲۷ آوریل را ورق می‌زنیم.

***

عمل جراحی برداشتن آپاندیس

۲۷ آوریل ۱۸۸۷ میلادی برابر با ۸ اردیبهشت ۱۲۶۶ خورشیدی، در ایالات متحده، جرج توماس مورتون، پزشک آمریکا در بیمارستان پنسیلوانیا در یک جوان ۲۶ ساله نصاب کاغذدیواری التهاب آپاندیس را به‌درستی تشخیص داد و روی او جراجی برداشتن آپاندیس را اجرا کرد. این جراحی که در نوع خودش اولین‌بار بود جان بیمار را نجات داد و این جوان تا زمان ترخیص زنده گزارش شد. مورتون در سال ۱۸۹۰ این مورد را در گزارشی باعنوان التهاب آپاندیس کرمی‌شکل با دیگران به اشتراک گذاشت.

عنصر ۱۰۵

۲۷ آوریل ۱۹۷۰ میلادی برابر با ۸ اردیبهشت ۱۳۴۹ خورشیدی، آلبرت گیورسو از آزمایشگاه تابش لارنس در برکلی گزارش سنتز عنصر ۱۰۵، با همجوشی هسته‌های کالیفرنیوم و نیتروژن را در نشست انجمن فیزیک آمریکا در واشنگتن دی‌سی اعلام کرد. جرم اتمی این عنصر مصنوعی ۲۶۸ و نیمه‌عمرش حدود ۱.۶ ثانیه بود و در برابر ادعای آزمایشی روسیه در سال ۱۹۶۸، که تیم ایالات‌متحده آن را ثابت‌نشده می‌دانست عدله بهتری داشت. دانشمندان آمریکایی نام هانیوم در بزرگداشت اتو هان، دانشمند آلمانی کاشف شکافت هسته‌ای را پیشنهاد کردند اما درنهایت، اتحادیه بین‌المللی شیمی محض و کاربردی تصمیم گرفت که نام آن را دوبنیوم برگرفته از شهر دوبنا در روسیه بگذارد و این‌گونه، ادعای قبلی کشف تیم دانشمندان روس به سرپرستی گئورگی فلروف را در موسسه مشترک تحقیقات هسته‌ای روسیه در شهر دوبنا در سال ۱۹۶۸که آمریکیوم را با نئون بمباران کرده بودند به رسمیت شناخت.

فردیناند ماژلان

۲۷ آوریل ۱۵۲۱ میلادی برابر با ۸ اردیبهشت ۹۰۰ خورشیدی، فردیناند ماژلان، دریانورد و اکتشاف‌گر پرتغالی که در خدمت دولت اسپانیا بود درگذشت. او اولین نفری بود که از جهت غرب اروپا به آسیا رفت و در اقیانوس آرام کشتی راند. ماژلان همچنین نخستین کسی بود که با هدف دور زدن کره‌زمین هدایت یک ناوگان اکتشافی را به عهده گرفت. ماژلان و ملوانانش اولین مردم اروپایی بودند که گذرگاه میان دو اقیانوس اطلس و آرام (تنگه ماژلان) را کشف و از آن عبور کردند. گذرگاهی که امروزه با نام تنگه ماژلان شناخته می‌شود. در آمریکای جنوبی «شتر بی‌کوهان» دیدند که احتمالا همان لاما، گواناکو، شترچه یا آلپاکا بوده است. براساس نوشته‌هایشان نوعی «غاز» سیاه یافتند که به جای پَر کندن باید پوست آن کنده شود که درواقع آنچه دیده بودند پنگوئن بود. دو مورد از نزدیک‌ترین کهکشان‌ها به ما یعنی ابر ماژلانی بزرگ و ابر ماژلانی کوچک را که فقط از نیم‌کره جنوبی رویت می‌شوند رصد کردند و دریافتند کسانی که از سمت غرب دور کره زمین می‌گردند یک‌روز از تقویم واقعی عقب می‌مانند. ژول‌ورن بعدها از این کشف ماژلان و گروهش در نوشتن رمان دور دنیا در ۸۰ روز بهره برد.

کارل پیرسون

۲۷ آوریل ۱۹۳۶ میلادی برابر با ۸ اردیبهشت ۱۳۱۵ خورشیدی، کارل پیرسون، ریاضیدان انگلیسی که یکی از بنیانگذاران علم آمار مدرن بود به‌دنیا آمد. سخنرانی‌های او به‌عنوان استاد هندسه در سال ۱۸۹۲ به نگارش «گرامر علم»، پرخواننده‌ترین کتاب او و کتاب کلاسیک در فلسفه علم تبدیل شد. روش‌هایی که او توسعه داد برای هر کاربرد جدی آمار ضروری است. از سال ۱۸۹۳ تا ۱۹۱۲ او مجموعه‌ای متشکل از ۱۸مقاله را با عنوان مشارکت‌های ریاضی در نظریه تکامل نوشت که حاوی بسیاری از ارزشمندترین آثار او، ازجمله آزمون کای‌دو اهمیت آماری بود. بیشتر کارهای او درحوزه روش‌های تحلیل داده‌های آماری با ریاضیات ازجمله روش تحلیل مولفه‌های اصلی بود که تحلیل مجموعه داده‌های بزرگ با تعداد زیادی بعد یا ویژگی و افزایش تفسیرپذیری داده‌ها را با حفظ حداکثر مقدار اطلاعات و تجسم داده‌های چند بعدی میسر می‌کند.