سنسور اکسیژن چیست؟ نقش سنسور اکسیژن در خودرو چیست؟
به نقل از متخصصان موتورسازی سیار؛ حسگر یا سنسور اکسیژن (O2 Sensor) از قطعات و عناصر مهم و حائز اهمیت تعبیه شده در پیشرانه خودروها یعنی در ابتدای مسیر اگزوز به شمار می رود. این سنسور عوامل فیزیکی و شیمیایی را اندازه می گیرد و نسبت به آن ها واکنش نشان خواهد داد. همین موضوع سبب ارسال سیگنال هایی از سنسور اکشیژن به پردازشگرهای دیگر از جمله ایسیو می شود. پیام های ارسالی به ایسیو، موجب می شوند تا زمان پاشش سوخت به انژکتورها توسط ECU تنظیم شوند.
به طور کلی می توان گفت که وظیفه سنسور اکسیژن در خودرو مدیریت، کنترل و اندازه گیری نسبت اکسیژن موجود در سوخت می باشد. سنسور اکسیژن میزان اکشیژنی را که در گاز خروجی از موتور و خودرو وجود دارد، اندازه گیری می کند. این سنسور با افزایش کیفیت احتراق و راندمان موتور خودرو، نقش پر رنگی را در کاهش میزان آلایندگی هوا و مصرف بهینه سوخت ایفا می‌نماید. در ادامه این مطلب با امدادسیکلت همراه باشید.
ساختار سنسورهای اکسیژن
سنسورهای اکسیژن فرم قابتی دارند که شامل بدنه، الکترودها، غلاف و المنت می باشد. بدنه سنسور اکسیژن می تواند سرامیکی و یا چینی باشد. همچنین غلاف این سنسورها دی اکسید زیرکونیوم است و الکترودها نیز پلاتینی خواهند بود.
انواع سنسور اکسیژن
سنسورهای اکسیژن با توجه به ساختاری که دارند در 2 دسته قرار می گیرند:
1. سنسور اکسیژن تک سیم
این نوع سنسورها در خودروهای قدیمی استفاده می شدند و گرم کن نداشتند.
2. سنسور اکسیژن چهار سیم
این سنسورها دقت بالایی دارند و در خودروهای به روزتر کاربرد دارند. سنسورهای اکسیژن چهار سیم دارای گرم کن هستند.
سنسور اکسیژن چهار سیم نیز نوع متفاوت دارد:
پایه بلند و پایه کوتاه. تفاوت این سنسورهای چهار سیم به ارتفاع و نوع سوکت آن ها مرتبط است.
چگونه متوجه خرابی سنسور اکسیژن پراید، پژو 206، 405، تیبا و غیره شویم؟
روش تشخیص خرابی سنسور اکسیژن در خودروها معمولا با بررسی علائم و نشانه هایی است. این نشانه ها در خودروهایی مانند پژو 405، 206 تیپ 5 و 2، تیبا، پراید، ال 90، سمند، پیکان وانت، پژو پارس و دیگر خودروها تفاوت چندانی نداشته و در این مطلب قصد داریم به بررسی علائم خرابی سنسور اکسیژن بپردازیم.
اگر سنسور اکسیژن خراب باشد:
1- افزایش دور موتور در هنگام توقف از علائم خرابی سنسور اکسیژن می باشد
بالا رفتن دور موتور خودرو (RPM)، مخصوصا در هنگام متوقف بودن خودرو، یکی از علائم خرابی سنسور اکسیژن محسوب می شود. در حالت عادی و معمولی، نرخ عادی دور موتور خودرو، غالبا زیر 1000 می باشد. در مواقعی که دور موتور تا محدوده 2000 الی 3000 دور در دقیقه افزایش پیدا کند، می تواند نشانه بروز مشکل در قطعه سنسور اکسیژن باشد. معیوب بودن این قطعه علاوه بر ایجاد اختلال در کارکردهای صحیح پیشرانه، نامنظم شدن ریتم و دور موتور خودرو را در پی دارد.
2- شتاب گیری پایین خودرو؛ از علائم خرابی سنسور اکسیژن
شتاب گیری کند و پایین خودرو را می توان از دیگر نشانه های خرابی سنسور لامبدا قلمداد نمود. بروز ایراد در سنسور اکسیژن موجب مختل شدن تنظیم سوخت مورد نیاز پیشرانه توسط ECU یا واحد کنترل الکترونیک خودرو، در هنگام شتاب گیری می شود. در این شرایط حسگر اکسیژن اصطلاحا در حالت Open Loop یا حلقه باز کار کرده که این امر مانع از فراهم شدن اکسیژن مورد نیاز و لازم موتور خودرو در هنگام شتاب گیری می شود.
3- بالا رفتن میزان آلایندگی خودرو
از دیگر نشانه های خرابی این سنسور، می توان به افزایش میزان آلایندگی خودرو، اشاره نمود. خراب بودن سنسور اکسیژن موجب افزایش میزان زیاد کربن و متعاقب آن، بالا رفتن میزان آلایندگی ماشین می شود. این امر به ویژه در هنگام معاینه فنی خودرو، بیش از پیش اهمیت و ضرورت پیدا می کند. معیوب بودن حسگر اکسیژن خودرو موجب افزایش آلاینده ها و وارد شدن آسیب جدی و جبران ناپذیر به محیط زیست می شود.
4- کارکرد نامطلوب پیشرانه از نشانه های خرابی سنسور اکسیژن
خرابی و معیوب شدن سنسور اکسیژن کارکرد و عملکرد پیشرانه خودرو را تحت شعاع قرار می دهد. در چنین شرایطی، موتور خودرو به صورت نامنظم و نادرست کار کرده و مشکلاتی مانند متوقف شدن یا کاهش قدرت پیشرانه بروز پیدا می کند. ریپ زدن موتور خودرو و عدم کشش و توان لازم برای بالا رفتن از سربالایی ها، از دیگر مشکلات ایجاد شده برای موتور خودرو، در هنگام خراب شدن سنسور اکسیژن می باشد. در این زمینه باید خاطر نشان نمود که معیوب شدن حسگر اکسیژن، شتاب پایین و تنبل شدن خودرو را به دنبال دارد.
5- ظاهر شدن چراغ چک از دلایل خراب شدن سنسور اکسیژن
در صورت خراب بودن یا نارسایی سنسور اکسیژن، با روبه رو می شوید. روشن شدن چراغ چک می تواند نشأت گرفته از دلایل مختلفی باشد. با این حال مراجعه به تعمیرکار خودرو می تواند در اطمینان حاصل کردن از علت روشن شدن چراغ چک خودرو، کمک شایانی نماید.
علت خرابی سنسور اکسیژن
چرا سنسور اکسیژن خراب می شود؟ این یکی از سوالات رایجی است که بسیاری که رانندگان خودرو می پرسند. دلایل و علل مختلفی می تواند در خراب شدن سنسور اکسیژن خودرو تاثیرگذار و موثر باشند. با این حال، استفاده از سوخت دارای سطح کیفی پایین را می توان مهم ترین علت خراب شدن سنسور اکسیژن برشمرد. حسگر اکسیژن با کیفیت و مرغوبیت سوخت مصرفی، ارتباط مستقیم و تنگاتنگ دارد. پایین بودن سطح کیفی سوخت، موجب کاهش طول عمر و بازدهی سنسور اکسیژن می شود.
معیوب بودن و خرابی شمع ها، از دیگر دلایل خراب شدن حسگر اکسیژن محسوب می شود. نارسایی در شمع ها، ایجاد فرآیند احتراق ناقص و به تبع آن، مختل شدن کارکرد و عملکرد بهینه سنسور را در بر دارد. همچنین، وارد شدن هرگونه ضربه احتمالی، می تواند منجر به خرابی و معیوب شدن سنسور اکسیژن شود. این قطعه به علت برخورداری از ماهیت الکتریکی، از دوام و ایمنی لازم در برابر ضربات احتمالی برخوردار نمی باشد.
روش تست سنسور اکسیژن
با انجام تست های مختلف به سادگی می توان از سلامت سنسور اکسیژن اطمینان حاصل نمود. یکی از روش های کاربردی برای انجام این فرآیند استفاده از یک ولت سنج دیجیتالی و دستگاه دیاگ می باشد. با بررسی سیم های احاطه کننده سنسور، می توان از سلامت و سالم بودن این قطعه مطمئن گردید. برای انجام این روش خودرو را برای مدت زمان حدود 20 دقیقه روشن نگه داشته تا پیشرانه گرم شود. پس از این فرآیند خودرو را خاموش کرده و با استفاده از دیاگ و ولت سنج، تشخیص و بررسی سلامت سنسور اکسیژن انجام می شود.
با برقراری اتصالات به سیم های سنسور اکسیژن و راه اندازی موتور، سیگنال های ولتاژ مشخصی بر روی ولت سنج نشان داده می شود. ولتاژ یک سنسور سالم در محدوده بین 0.1 الی 0.9 قرار دارد. بالاتر یا پایین تر بودن ولتاژ سنسور از میزان عنوان شده، حکایت از خرابی و معیوب بودن سنسور اکسیژن دارد.
نحوه شستشو سنسور اکسیژن
در صورت مشاهده علائم خرابی سنسور اکسیژن، شستشو و تمیز کردن این قطعه می تواند موجب افزایش راندمان و کارکرد و بازدهی سنسور شود. برای شستشوی حسگر اکسیژن باید:
- کلیه نکات ایمنی مانند استفاده از عینک محافظ و دستکش، رعایت گردد.
- سپس ترمز دستی را کشیده و با استفاده از جک خودرو را بالا ببرید.
- به طور معمول، هر خودرو متناسب با نوع و مدل دارای دو سنسور اکسیژن می باشد. غالبا، این قطعه در بخش منیفولد اگزوز و در جلوی مبدل کاتالیزوری قرار داد.
- پس از پیدا کردن سنسور، نسبت به باز کردن این قطعه اقدام کنید.
- یک سطل را از بنزین پر کرده و سنسور را داخل آن قرار دهید. این کار موجب رفع آلودگی ها و تمیز شدن سطح داخلی و بیرونی سنسور می شود.
- به منظور نتیجه گیری بهتر، مناسب است که سنسور اکسیژن برای بازه زمانی در حدود 24 ساعت در سطل بنزین باقی بماند. جابجا کردن سنسور در بازه های زمانی مختلف، موجب آغشته شدن سطح کامل قطعه به بنزین می شود.
- پس از اطمینان حاصل کردن از تمیزی سنسور، با استفاده از یک پارچه نخی، سطح این قطعه را کاملا خشک کنید.
در این مطلب به بررسی علائم خرابی سنسور اکسیژن یکی از مهم ترین سنسورها در خودرو پرداختیم. همانطور که اشاره شد خراب شدن این سنسور مشکلات گوناگونی را به همراه می آورد. اگر از علاقه مندان به تعمیرات خودرو هستید توصیه می کنیم در دوره های آموزش برق خودرو، ، آموزش مکانیک خودرو مجتمع فنی برق ثبت نام کنید.
منبع : ترب