یکی از عارضه‌های پوستی آزاردهنده جوش روی صورت یا جاهای دیگر بدن است. اما مشکل دیگری که پس از خود جوش برای ما اغلب به وجود خواهد آمد، جای تیره یا گود آن است. خود و جوش به‌مرور زمان بهبود پیدا می‌کنند اما درمان جاي جوش به همین راحتی نیست.خوشبختانه روش‌های درمانی خانگی و کلینیکی زیادی برای از بین بردن جای آکنه وجود دارد که با پیشرفت علم امروزه نتیجه بهتری به همراه دارند.
برای از بین بردن جای جوش ابتدا باید بررسی کنیم که نوع اثر به جا مانده از جوش به چه شکلی و از چه نوعی است. جای جوش میتواند به شکل‌های مختلفی از جمله فرورفته، برآمده، گوشتی و لکه‌های تیره باشد که هرکدام روش‌های درمانی مخصوص به خود را دارند.با این مقدمه در ادامه مطلب انواع جوش و روش‌های از بین بردن جای آن‌ها را بررسی خواهیم کرد. پس تا انتها همراه ما باشید.
انواع جای جوش و آکنه
اثرات به جا مانده از جوش و آکنه در دو دسته اسکارهای هایپروتروفیک و آتروفیک قرار می‌گیرند. در اسکارهای هایپروتروفیک جای جوش به دلیل تشکیل بافت پوستی اضافی، به‌صورت برآمده ظاهر می‌شود.اما در جای جوش آتروفیک به دلیل از بین رفتن بافت پوستی، جای جوش را به‌صورت گودی عمیق یا سطحی می‌بینید.
اسکارهای آتروفیک یا فرورفته خود در سه دسته قرار می‌گیرند که عبارت هستند از اسکار گرد، اسکار قندیلی، اسکار واگنی.به غیر از موارد ذکر شده ممکن است که جای جوش به‌صورت زخم و اسکار باقی نماند و فقط تیرگی در محل جوش دیده شود که در این صورت به این لکه‌های تیره هایپرپیگمنتیشن می‌گویند. این لکه‌های تیره مسطح هستند و می‌توانند در انواع مختلف به رنگ‌های صورتی، بنفش، قهوه‌ای و سیاه ظاهر شوند.
درمان انواع جای جوش های فرورفته یا آتروفیک
درمان جای جوش‌ها بسته به نوع جوش متغیر است. در ادامه این مطلب سعی می‌کنیم به کامل‌ترین شکل ممکن انواع جای جوش و درمان آن‌ها را شرح دهیم.این نوع جای جوش به شکل فرورفتگی‌های چرخشی یا موجی شکل در سطح پوست دیده می‌شود. فرق این نوع جای جوش با جای جوش واگنی این است که مرز جای جوش‌ها در اسکار واگنی مشخص است اما در جای جوش گرد نمی‌توانید آن را تشخیص دهید.
این اسکارها هنگامی تشکیل می‌شوند که رشته‌هایی از جنس فیبر در بین پوست و بافت زیرپوستی به وجود می‌آیند.این رشته‌های فیبری اپی‌درم یا روپوست را به سمت پایین می‌کشند و آن‌ها را مستقیم به ساختارهای عمیق‌تر پوستی وصل می‌کنند. ناهمواری ناشی از این جوش‌ها هم دقیقاً به همین دلیل پایین کشیده شدن بافت روپوست است.
درمان جای جوش چرخشی یا گرد
سابسیژن یا برش زیرپوستی یکی از روش‌های درمانی است که برای از بین بردن جای جوش چرخشی استفاده می‌شود. این روش نوعی جراحی بسیار ساده با استفاده از بی حسی موضعی است و به‌صورت سرپایی انجام می‌شود.در این روش ابتدا جراح یا با یک تیغ یا سوزن مخصوص موازی با لایه‌های پوست وارد بافت می‌کند و رشته‌های فیبری را برش می‌زند. بعد از بریدن این رشته‌های فیبری اپی‌درم یا روپوست کمتر به سمت پایین کشیده می‌شود و در نتیجه پوست هموارتر به‌نظر می‌رسد.
اسکار قندیلی یا آیس پیک ice pick
جای جوش قندیلی سوراخ باریک و عمیقی است که تا درم یعنی لایه میانی پوست را درگیر می‌کند. این عارضه در نگاه اول به شکلی است که انگار سطح پوست با یک قندیل یا ابزار تیز زخم شده است.این نوع زخم‌ها سوراخ‌های کوچک، باریک و عمیق را روی پوست ایجاد می‌کنند که بعضی از این سوراخ‌ها می‌توانند به شکل منافذ باز پوستی به‌نظر برسند.نحوه تشکیل این ضایعات پوستی به این شکل است که کیست عفونی یا سایر ضایعات پوستی در عمق پوست شکل می‌گیرند و بعد از مدتی به سطح پوست می‌آیند. در این مسیر بافت پوستی تخریب می‌شود و یک اسکار به شکل استوانه‌ای به جا می‌ماند.
دو راه درمان مؤثر برای این عارضه وجود دارد:
پانچ گرافتینگ صورت
پانچ گرافتینگ معمولاً برای اسکارهایی انجام می‌شود که عمیق‌تر و بزرگ‌تر هستند. در این نوع روش درمان مثل برش پانچی ابتدا بافت تخریب شده و دچار اسکار را می‌برند و جدا می‌کنند.سپس قسمت خالی ایجاد شده را با گرافت‌های پوستی پر می‌کنند. برای تهیه پوست پیوندی، معمولاً از پوست پشت گوش استفاده می‌شود.
برش پانچی صورت
برش پانچی یکی از متداول‌ترین روش‌ها برای از بین بردن جای جوش است. در این روش پزشک متخصص با یک ابزار کوچک جای جوش را برش می‌زند. سپس پوست را به هم می‌چسباند تا ترمیم شود. چسباندن پوست به یکدیگر توسط چسب بافتی انجام می‌شود.باید در نظر داشت که اعمال هر دو روش درمان، خود نیز باعث ایجاد اسکار و زخم خواهد شد اما این زخم مسطح و هموار است.به همین دلیل کمتر به چشم می‌آید و با روش‌های استفاده از لیزر و کرم برای جای جوش و انواع کرم‌های ترمیمی، به‌سادگی می‌توان آن‌ها را محو کرد و از بین برد.
جای واگنی جوش یا اسکار باسکار معمولاً به شکل ضایعات فرورفته گرد و بیضی‌شکل دیده می‌شود که معمولاً همانند استوانه فرورفته است. دهانه بیرونی این زخم ناشی از جوش از اسکارهای قندیلی عریض‌تر است و حالتی ناهموار و سوراخ‌سوراخ دارند که به صورت فرد حالت آبله را می‌دهند.
نحوه تشکیل اسکار واگنی
هنگامی که واکنش التهابی در زیر آکنه‌ها و پوست رخ می‌دهند، باعث از بین رفتن کلاژن‌ها و رشته‌های استحکامی پوست می‌شوند. کلاژن سیمان بین بافتی و نگه‌دارنده سلول‌ها در کنار یکدیگر است.وقتی این رشته‌های استحکامی و کلاژن از بین بروند بافت‌های زیرین پوست نمی‌توانند پوست و لایه‌های بالایی را حمل کنند. به همین دلیل بافت‌های بالایی به پایین فرو می‌روند و به شکل حفره توخالی نمایان می‌شوند. اسکار واگنی در سطح‌های مختلفی از پوست میتواند قرار گیرد.
درمان جای جوش واگنی
جای جوش واگنی چیزی شبیه به‌جای یا سرخک است و یک حفره سفیدرنگ روی سطح پوست ایجاد می‌کند. بسته به نوع جوش نیز ممکن است عمیق یا سطحی باشد که عمق آن در روند درمان تأثیر زیادی دارد.
درمان با لیزرهای جوانسازی
لیزرهای سوزاننده در نقش لایه‌بردار عمل می‌کنند و یک لایه نازک از سطح پوست را برمی‌دارند. این لایه برداری البته تحت‌نظر انجام می‌شود و آسیبی به پوست نمی‌رساند.بعد از این لایه برداری پوست به‌صورت خودبه‌خود شروع به ساختن بافت و پوست جدید می‌کند و از این طریق عمق جای جوش فرورفته کاهش پیدا می‌کند.
این لیزرهای سوزاننده لایه‌بردار قوی هستند و در یک‌دست کردن پوست تأثیر بالایی دارند. تنها عیب این روش دوره نقاهت بسیار بالای آن است.التیام و بهبود پوست بعد از انجام این روش ممکن است دو هفته یا حتی بیشتر طول بکشد و در این مدت بسیار قرمز و متورم به نظر می‌رسد. گاهی از بین بردن قرمزی جای جوش و تورم ماه‌ها طول می‌کشد.لیزرهای غیرسوزاننده آسیب شدیدی به پوست وارد نمی‌کنند، فقط پوست برای ساختن کلاژن بیشتر تحریک خواهد شد.
تزریق ژل به صورت
رایج‌ترین و شایع‌ترین روش درمان جای جوش واگنی استفاده از ژل و فیلرهای پوستی است. تزریق ژل با انواع مختلفی از مواد طبیعی و مصنوعی انجام می‌شود که میتواند به قسمت‌های مختلف صورت حجم دهد.در این روش با استفاده از ژل ارتفاع پوست را بالا می‌آورند تا هم‌سطح با پوست بقیه نواحی صورت شود. روش تزریق ژل نسبت به بقیه روش‌های درمان این عارضه به‌صرفه‌تر به دلیل :
- سریع‌تر
- آسان‌تر
- کم‌خطر بودن است.
تنها ایراد این روش دائمی نبودن و مدت‌زمان ماندگاری کم آن است که حدود ۱۸ ماه تا دو سال خواهد بود و بعد از گذشت این زمان مجدد نیاز به تمدید دارد.
برش پانچ گرافتینگ صورت
در این روش پوست موجود در قاعده اسکار را به سمت بالا می‌کشیم تا هم سطح و تراز پوست نواحی مجاور شود.
اسکارهای هایپرتروفیک
این زخم‌های هایپرتروفیک اسکارهای برآمده و سفت هستند که از سطح پوست به بیرون متمایل شده‌اند. جای جوش‌های برآمده معمولاً روی تنه (شکم و کمر) دیده می‌شود و در آقایان شایع‌تر است.اما به‌طور کلی در همه و در هر جای بدن ممکن است به وجود آید. این اسکارها معمولاً بعد از زخم یا آسیب‌های بسیار شدید و عمیق نمایان می‌شوند.
زخم‌های گوشتی یا اسکارهای کلوئیدی نوع شدیدتر اسکارهای برآمده هستند. تفاوت اسکارهای کلوئیدی با بقیه اسکارهای برآمده این است که این نوع جای جوش‌ها از اندازه اصلی زخم یا آسیب اصلی بزرگ‌تر و برآمده‌تر می‌شوند و تا مدت‌ها بعد از خوب شدن رشد می‌کنند. تشکیل این جای جوش‌ها و مستعد بودن برای آن بستگی به ژنتیک پوستی افراد نیز دارد.این جای جوش برخلاف سایر اسکارها به دلیل تولید بیش از حد کلاژن در موضع زخم ایجاد می‌شوند. در این مورد پوست بدون توجه به بهبودی زخم همچنان به تولید کلاژن ادامه می‌دهد.
درمان اسکارهای هایپرتروفیک یا برآمده
روش‌های درمانی این عارضه بسیار گسترده و متنوع هستند و انتخاب روش درمانی به شرایط خاص و شدت اسکار شما وابسته است. همچنین به‌کارگیری این درمان‌ها نیاز به دانش و تجربه بالایی دارند، زیرا ممکن است این عارضه در صورت درمان نادرست تشدید شود.
این روش‌ها عبارت هستند از:
- کرم‌های استروئیدی (کورتونی)
- ژل‌های سیلیکونی
- کرایوتراپی (فریز کردن اسکار با نیتروژن مایع)
- لیزر PDL
- تزریق‌هایی که باعث تحلیل رفتن اسکار می‌شوند.
اسکارهای هایپرپیگمنتیشن یا لکه‌های تیره
این نوع لکه‌ها شایع‌ترین نوع اسکار بعد از ایجاد جوش در افراد هستند و به‌صورت یک تیرگی مسطح دیده می‌شوند. این لکه‌ها بسته به رنگ و نوع پوست شما به رنگ‌های مختلفی بروز پیدا می‌کنند.
نحوه تشکیل این عارضه به این صورت است که بعد از ایجاد جوش و التهاب پوست، همزمان با فعال شدن واکنش‌های ترمیمی میزان تولید ملاتونین (رنگدانه طبیعی پوست و مو) هم افزایش می‌یابد و باعث تیره‌تر شدن موضع جوش بهبود یافته می‌شود.
راه‌های درمان لکه‌های تیره پوست
به‌طور کلی این لکه‌های تیره به مرور زمان به‌صورت خودبه‌خودی بهبود پیدا می‌کنند و محو می‌شوند و نیاز به انجام کار خاصی نیست. اما بعضی اوقات این لکه‌ها بسیار تیره هستند و به‌آسانی محو نمی‌شوند. در این حالت می‌توانید به سراغ روش‌های خانگی و کلینیکی بروید.
درمان پزشکی یا استفاده از محصولات شیمیایی
این روش‌ها به‌صورت حرفه‌ای و عمیق عمل می‌کنند و انواع مختلفی دارند. میتواند با توجه به ویژگیهای پوست و شرایط شما در انتخاب درمان موثر به شما کمک کند. میتواند در انتخاب روش درمانی و درمان موثر جای جوش به شما کمک کند.
درمان جای جوش با لیزر
لیزرهای ابریوم یاگوم، کیوسوئیچ و لیزر Co2 فرکشنال از جمله لیزرهای کاربردی و مؤثر در زمینه از بین بردن جای جوش و لکه‌های تیره پوستی هستند.
لایه‌بردارهای کلینیکی
لایه‌بردارهای کلینیکی با اسیدهای قوی انجام می‌شوند و برای درمان تیرگی‌ها بسیار مؤثر هستند. هر چه پوست بیمار روشن‌تر باشد این روش نیز مؤثرتر خواهد بود.
میکرودرم ابریژن
این یک روش لایهبرداری و جوانسازی معروف محسوب می‌شود. در این روش با استفاده از کریستال پوست را لایهبرداری می‌کنند.
درم ابریژن
این روش هم مانند میکرودرم ابریژن یک روش لایهبرداری محسوب می‌شود، با این تفاوت که تهاجمی‌تر و قوی‌تر عمل می‌کند و باید قبل از استفاده از بی‌حسی موضعی کمک گرفت. این روش کمی قدیمی شده است و امروزه لیزرها جایگزین آن شده‌اند.
نکته :برای تمام عمل های زیبایی ابتدا از محل مورد نظر مطمئن باشید که بهترین متخصص پوست را داشته باشد و بتواند تمام خدمات زیبایی را ارائه دهد.