دانستنی‌‌هایی در مورد آکواریوم
به نقل از هوشمل؛ بد نیست بدانید، سومریان و مصریان باستان نخستین مردمانی بودند که به نگهداری موجودات آبزی در حوضچه‌ها پرداختند. البته هدفشان لذت بردن از تماشای ماهی‌ها نبود بلکه صرفا قبل از خوردن آنها اینکار را می‌کردند. مدت‌ها بعد و در قرن هفدهم میلادی، ساموئل پیپس که روزنامه‌نگاری انگلیسی بود باعث شد تا استفاده از آکواریوم رواج پیدا کند: او با نگه داشتن گروهی از ماهی‌های کمیاب داخل محفظه شیشه‌ای پر از آبی، توجه سایرین را به اینکار جلب کرد. با گذشت زمان، امکان ساخت آکواریوم‌هایی بزرگ‌تر، زیباتر و مجهزتر فراهم شد. با اینحال همگی آنها دارای یک وجه مشترک بوده و هستند: رعایت نکات زیست محیطی و بهداشتی در مورد آن.
مراقبت از آکواریوم با استفاده از سنگ نمک
مطمئنا وسوسه خرید آکواریوم دارای پمپ هوا برای زیباتر کردن منزل، حداقل یکبار به سراغتان آمده است. اما باید بدانید که این محفظه شیشه‌ای زیبا در صورتی که به خوبی از موجودات آبزی داخل آن مراقبت نکنید تبدیل به مکانی آلوده ودردسرساز خواهد شد. یکی از راه‌حل‌های ساده برای حفظ بهداشت آکواریوم و شرایط زیست محیطی آن استفاده از است چرا که مانعی برای رشد قارچ‌ها و سایر عوامل بیماری‌زا محسوب شده و باعث ضدعفونی شدن آب آکواریوم می‌شود. شاید بخواهید از نمک معمولی یا نمک طعام به این منظور استفاده کنید اما به دلایل زیر استفاده از سنگ نمک توصیه می‌شود:
- عدم وجود ناخالصی در سنگ نمک
- نداشتن افزودنی‌هایی همچون ید که برای ماهی‌ها مضر است.
فوائد کلی استفاده از سنگ نمک در آکواریوم عبارتست از:
- جلوگیری ودرمان بسیاری از بیماری‌های مربوط به ماهی‌های آب شیرین
- ایجاد لایه‌‌ای محافظتی بر روی پوست ماهی و در نتیجه تأثیر مثبت در بهبود زخم‌ها
- بهبود عملکرد آبشش ماهی
- کاهش تأثیر نیتریت و جلوگیری از مسمومیت ماهی‌ها
- مؤثر در مقابل برخی انگل‌ها
در پایان مقاله، ذکر این نکته را ضروری می‌دانیم که باور عمومی در مورد استفاده دائم از سنگ نمک در آکواریوم به هیچ وجه درست نیست بویژه اگر آکواریوم شما ویژگی‌های زیر را داشته باشد:
استفاده از گیاهان زنده در آکواریوم زیبایی آن را دوچندان می‌کند. اما به یاد داشته باشید چنانچه ماهی‌های آکواریوم شما بیمار شده‌اند، استفاده از سنگ نمک جهت درمان در چنین محیطی را فراموش کنید چرا که نمک حتی در مقادیر کم نیز برای گیاهان مضر است. در این مورد بهتر است از ظرف دیگری استفاده کنید.
- وجود برخی ماهی‌های حساس به نمک
برخی گونه‌های ماهی‌ها در برابر نمک حساسیت بالایی نشان می‌دهند وحتی منجر به مرگشان می‌شود. بهتر است به هنگام خرید ماهی به منظور نگهداری در آکواریوم، اطلاعاتی در مورد محل سکونت قبلی آنها کسب کنید. دانستن اینکه آنها قبلا ساکن آب شیرین و یا آب شور بوده‌اند، به شما کمک می‌کند تا میزان تحملشان را نسبت به نمک بسنجید.
چرا باید از سنگ نمک آکواریوم ماهی استفاده کنیم؟
قبل از اینکه به بررسی خواص استفاده از سنگ نمک در آکواریوم بپردازیم، باید توجه داشته باشید که مقدار نمک اضافه شده به آب یا مقدار نگ نمکی که درون آب قرار می‌گیرد، باید به اندازه کافی باشد. زیاد بودن نمک می‌تواند مشکلاتی را برای ماهی ایجاد کند که بدترین آن مرگ ماهی است. اما چون نمک در دو حالت برای استفاده در آکواریوم وجود دارد باید دید که کدام بهتر است.
سنگ نمک آکواریومی یا استفاده از نمک؟
شما می‌توانید شوری آب آکواریوم را در دو حالت ایجاد کنید. یا می‌توانید از نمک پودری استفاده کنید که در انواع مختلفی وجود داشته و در آب حل می‌شود. برای این کار کافی است بسته به حجم آکواریوم و نوع ماهی، مقدار شوری آب را تعیین کنید که برای این کار حتما باید از یک فرد متخصص کمک بگیرید.
گفته می‌شود که مقدار مناسب نمک برای آکواریوم ماهی تقریباً چیزی در حدود دو قاشق غذا خوری در یک تانک ۸۰ لیتری است. به دلیل وجود موادی همچون آنتی کیکینگ که برای جلوگیری از به هم چسبیدن نمک در نمک‌های آشپزخانه استفاده می‌شوند، نباید از این نوع نمک در آکواریوم استفاده کنید. چرا که دارای مقدار خاصی سیانید هستند که موجب مسمومیت و احتمالا مرگ برخی گونه‌های ماهی خواهد شد. اما یک مدل بهتر برای شور کردن آب آکواریوم ماهی استفاده از است. به دلیل خالص بودن نمک موجود در سنگ نمک و از سوی دیگر نبود افزودنی‌های دیگر همچون ید که برای ماهی ضرر دارد، استفاده از سنگ نمک توصیه می‌شود. بنابراین اگر از نمک خوراکی معمولی استفاده می‌کنید باید بدون ید باشد.
البته چون پرورش ماهیان زینتی و نگهداری آنها موضوع تخصصی است حالت‌های دیگری هم همچون قرص نمک آکواریوم وجود دارد که آنها نیز دارای مزایا و معایب خاص خود هستند. حال در ادامه به بررسسی خواص سنگ نمک ماهی در آکواریوم پرداخته و به شما نشان می‌دهیم که چرا باید آکواریوم ماهیان زینتی دارای درصد خاصی شوری آب باشند.
بررسسی خواص سنگ نمک ماهی در آکواریوم
پرورش آکواریوم درون یک محفظه شیشه‌ای به قرن هفدهم میلادی برمی‌گردد. یک روزنامه نگار انگلیسی به نام«ساموئل پیپس» با نگهداری ماهیان کمیاب درون این محفظه شیشه‌ای باعث ایجاد منظره‌ای خیره‌کننده شد که به همین ترتیب دیگران نیز به سمت نگهداری از ماهیان زینتی(خصوصا ماهیان کمیاب) پرداختند. گذشت زمان سبب شد تا به مرور حالا پس از تقریبا ۴ قرن شاهد به وجود آمدن آکواریوم‌های بسیار بزرگ در شهرهای مختلف باشیم که انواع مختلفی از آبزیان ریز و درشت در آنها نگهداری می‌شوند و به عنوان یک جاذبه توریستی مورد توجه قرار گرفته‌اند.
ضد عفونی کردن آب آکواریوم
نمک به صورت کلی خود یک ماده برای ضد عفونی کردن محیط است. تفاوتی هم ندارد که از آن به صورت خشک استفاده کنید یا اینکه به صورت حل شده در مایعات باشد. حتی زمانی هم که بدن ماهی زخم شده باشد این نمک است که می‌تواند به بهبود سریع‌تر ماهی کمک کند. نمک در این حالت به عنوان یک لایه محافظتی عمل خواهد کرد که ضمن ضدعفونی کردن زخم ماهی، نمک کمک می‌کند تا پلاسما بیشتری از بدن ماهی تراوش کرده و زخم آن سریع‌تر بهبود پیدا کند. به همین دلیل است که درمان زخم ماهیان آب شور نسبت به آب شیرین با سرعت بیشتری انجام می‌گیرد.
جلوگیری از رشد قارچ و عوامل بیماری زا
استفاده از سنگ نمک در آکواریوم موجب کاهش انگل و جلوگیری از رشد قارچ خواهد شد. بعضی از انگل‌های خارجی مثل ایک، کاستیا و کرم‌های قلاب‌دار با کمک نمک از بین می‌روند. نمک از تعداد میکروب‌های موجود در آب می‌کاهد. برای مثال تنها یک یا دو گروه از باکتری‌های آب شیرین توانایی تحمل آب شور را دارند. نمک وقتی تاثیر بیشتری پیدا می‌کند که دارای غلظت متغیر باشد. به عنوان مثال می‌توان به افزایش یا کاهش غلظت نمک در زمان مشاهده علایم بیماری در آکواریوم اشاره کرد. یک مثال خوب برای تغییر منفی(کاهش) غلظت نمک این است که برای مقابله با بیماری‌های ماهیان آب شور آنها را در آب شیرین حمام می‌دهند.
کاهش نیتریت و جلوگیری از مسمومیت ماهی
مسمومیت نیتریت ماهی یکی از رایج‌ترین بیماری‌هایی است که در ماهیان آکواریومی رخ می‌دهد. نمک در جلوگیری از این مسمومیت تاثیر بسیار فراوانی دارد که در ادامه آن را بررسی می‌کنیم. به دلیل غلظت ۳۰ برابری کلرید نمک که بیشتر از یون‌های نیتریت است، نمک باعث می‌شود تا باکتری‌هایی که در آب موجود هستند و صد البته جرو باکتری‌های مضر هستند، مشکلی برای ماهی ایجاد نکند. مقدار ۰.۱ ppm نیتریت برای مسموم کردن ماهی کافی است. این مقدار نیتریت به ۳ ppm یون کلرید نیاز دارد که با توجه به نمک(سدیم کلرید) مورد استفاده، این مقدار می‌تواند تا ۵ ppm هم برسد(غلظت کلرید نمک معمولی ۶۰ درصد است) تا بتواند نیتریت را خنثی کند.
کمک به تخم گذاری و تولید مثل ماهی
یکی از مشکلاتی که در پرورش آبزیان وجود دارد، یخ زدن تخم ماهیان در فصل سرما است که می‌تواند در پرورش ماهی برای فصل بد تاثیر مستقیم و زیادی داشته باشد. البته این موضوع صرفا محدود به یخ زدن نبوده و وجود برخی یون‌های موجود در آب نیز باعث چسبیدن بیش از حد تخم‌ها به یکدیگر می‌شود. همین موضوع نیز باعث از بین رفتن بیشتر تخم‌ها به دلیل نرسیدن اکسیژن کافی خواهد شد. یکی از روش‌های جدا سازی تخم مرده از تخم زنده ماهی استفاده از نمک است. در این ترکیب با استفاده از فرمول خاصی علاوه بر جداسازی تخم ها از یکدیگر، تخم‌های مرده به سطح آب آمده و تخم‌های سالم در کف آب باقی خواهند ماند.
کاهش استرس ماهی خصوصا در زمان بیماری
در ماهیان آب شیرین برای تنظیم فشار اسمزی آب از طریق آبشش‌ها جذب شده و از طریق ادرار دفع می‌گردد. در حالت عمومی داخل بدن خود ماهی دارای درصد خاصی از یون‌های نمک است که غلظت آن در مقایسه با محیط خارج بیشتر است. بنابراین آب سعی دارد با ورود به بدن ماهی غلظت خود را در دو طرف غشا برابر کند. اختلاف فشار اسمزی در حالت عادی مشکلی برای ماهی بوجود نمی‌آورد اما در زمان بیماری یا بروز استرس این اختلاف فشار باعث افزایش استرس در ماهی خواهد شد. بنابراین افزودن مقدار بسیار ناچیزی نمک به آب می‌تواند فشار اسمزی داخل بدن ماهی و آب محیط را یکسان کند.
البته باید به این موضوع توجه داشته باشید که در مورد برخی از انواع ماهیان کفزی یا ماهیان ساکن آمازون این موضوع به دلیل حساسیتی که این ماهیان به تغییرات PH آب دارند صدق نمی‌کند. چرا که بالا رفتن سختی کل می‌تواند اثر بدی برای آنها داشته باشد. بنابراین یکی از مهمترین کاربردهای نمک تنظیم فشار اسمزی در ماهیان آب شیرین است.
جمع بندی و کلام آخر
در این مقاله به بررسی خواص استفاده از سنگ نمک در آکواریوم ماهی پرداخته و به شما نشان دادیم که استفاده از نمک برای ماهیان زینتی چه فوایدی خواهد داشت. اما باید توجه داشته باشید که مثل هر چیز دیگری استفاده بی رویه از نمک می‌تواند تاخیر مخربی بر روی ماهیان آکواریومی داشته باشد. بنابراین بهتر است که به صورت استاندارد و درستی از آن استفاده کنید. در پایان نیز پیشنهاد می‌کنیم مقاله ای که در خصوص تهیه کردیم را نیز مطالعه کنید.
منبع: دیجی کالا