معرفی کامل انواع رزوه پیچ و مهره

رزوه پیچ و مهره براساس فاکتورهای مختلف در گروه های متعددی قرار می گیرد که از نظر ویژگی و کاربرد با هم فرق دارند. به همین دلیل شناخت آنها قبل از خرید هر نوع پیچ و مهره و استفاده در صنایع مختلف ضروری است. در این مطلب نگاه کاملی به انواع رزوه پیچ و مهره و ویژگی ها و ساختار آنها خواهیم داشت.

انواع رزوه پیچ و مهره براساس شکل ظاهری

از نظر ساختار و شکل ظاهری می توان رزوه ها را در گروه های زیر دسته بندی کرد:

رزوه مثلثی یا V شکل

رزوه ‌های مثلثی، از متداول ‌ترین انواع رزوه در پیچ و مهره‌های صنعتی و ساختمانی هستند. شکل V این رزوه ‌ها باعث می‌شود تا استحکام و دوام اتصال افزایش یابد. این رزوه ‌ها معمولاً در استانداردهای متریک و اینچی تعریف می‌شوند و برای کاربردهای عمومی مانند مونتاژ قطعات مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند. زوایای دنده در این رزوه‌ها معمولاً 60 درجه (در رزوه‌های متریک) یا 55 درجه (در استاندارد بریتانیایی) است که توزیع یکنواخت تنش را تضمین می‌کند.

رزوه مربعی

رزوه‌ های مربعی به دلیل طراحی خاص خود برای انتقال نیروی محوری بالا و کاهش اصطکاک استفاده می‌ شوند. این رزوه ‌ها در انواع پیچ مورد استفاده در ماشین‌آلات صنعتی مانند جک‌ ها، پیچ ‌های حرکتی و تجهیزات حمل و نقل کاربرد دارند. زاویه دنده 90 درجه در این رزوه‌ها باعث کاهش نیروی اصطکاک شده و عملکرد روان‌تری را فراهم می‌کند. با این حال، ساخت این نوع رزوه‌ها پیچیده‌تر و هزینه‌ برتر از رزوه‌ های معمولی است.

رزوه ذوزنقه ‌ای

رزوه ذوزنقه ‌ای نوعی رزوه برای انتقال نیرو و حرکت دقیق است که از ترکیب مزایای رزوه مربعی و V شکل طراحی شده است. زاویه دنده آن معمولاً 30 درجه است که باعث کاهش فشار بر دنده‌ها و افزایش مقاومت در برابر سایش می‌شود. این رزوه در جک‌های پیچ، دستگاه‌ های تراش و سیستم‌ های حرکتی دقیق کاربرد دارد.

رزوه اره‌ای

رزوه اره‌ای برای انتقال نیرو در یک جهت طراحی شده است و دارای زاویه دنده خاصی است که نیروی محوری را به یک طرف منتقل می‌کند. این رزوه‌ ها معمولاً در سیستم ‌های سنگین، مانند تجهیزات جرثقیل و ماشین‌آلات حمل مواد، استفاده می‌شوند. طراحی اره‌ای باعث کاهش سایش و افزایش کارایی در بارهای سنگین می‌شود. با این حال، این نوع رزوه‌ها برای بارهای متقابل مناسب نیستند.

انواع رزوه از نظر استاندارد

برای قابل استفاه بودن پیچ و مهره در صنایع مختلف، استانداردهای خاصی در طراحی آنها وجود دارد. براساس استاندارد باید ابعاد و نوع رزوه مشخص و اجرا شود. برهمین اساس می توان رزوه ها را از نظر نوع استاندارد مورد استفاده در طراحی و تولید آنها در گروه های زیر دسته بندی کرد:

رزوه متریک

رزوه ‌های متریک یکی از استانداردهای جهانی برای پیچ و مهره‌ها هستند که با واحد میلی‌ متر تعریف می‌شوند. این رزوه‌ ها دارای دنده‌ هایی با زوایای 60 درجه و پروفایل مثلثی هستند. استاندارد متریک به دلیل تطابق جهانی و تنوع در اندازه‌ها، برای کاربردهای صنعتی و خانگی بسیار محبوب است. مشخصات دقیق این رزوه‌ ها در استاندارد ISO 68 تعریف شده است.

رزوه اینچی UN

رزوه ‌های اینچی در کشورهای صنعتی مانند آمریکا و کانادا رایج هستند و بر اساس واحد اینچ اندازه‌گیری می‌شوند. این رزوه ‌ها با زوایای دنده 60 درجه طراحی شده و شامل انواع مختلفی مانند UNCدنده درشت،  UNF دنده ریز و  UNEFدنده بسیار ریز هستند.

رزوه گاز BSP – British Standard Pipe

رزوه گاز مخصوص اتصالات لوله ‌ها و سیستم‌ های انتقال مایعات و گازها است. این رزوه‌ ها با زاویه 55 درجه طراحی شده‌اند و در دو نوع مستقیم و مخروطی موجود هستند. استفاده از رزوه گاز در سیستم‌ های لوله‌کشی خانگی و صنعتی بسیار رایج است و به دلیل آب‌بندی مناسب، مانع از نشت مایعات می‌شود.

انواع رزوه از نظر جهت

براساس نحوه چرخش پیچ و مهره می توان رزوه های کار شده در آنها را در دو گروه راست گرد و چپ گرد دسته بندی کرد که عبارتند از:

رزوه راست گرد

رزوه راست‌گرد یکی از متداول ‌ترین انواع رزوه‌ ها است که جهت چرخش و سفت شدن آن در راستای عقربه‌ های ساعت است. این نوع رزوه تقریباً در تمامی پیچ و مهره ‌های استاندارد، ابزارهای صنعتی و محصولات خانگی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

رزوه‌های راست‌گرد مطابق با استانداردهای بین‌المللی مانند ISO و ANSI طراحی شده‌اند و به همین دلیل در سراسر جهان مورد استفاده قرار می‌گیرند.

رزوه چپ گرد

رزوه چپ‌ گرد برخلاف رزوه‌ های متداول، در خلاف جهت عقربه‌های ساعت سفت می‌شود. این نوع رزوه‌ ها برای کاربردهای خاصی مانند ماشین‌آلاتی که در جهت معکوس کار می‌کنند یا قطعاتی که تحت تأثیر چرخش معکوس باز می‌شوند، استفاده می‌شوند. رزوه‌ های چپ‌گرد معمولاً در سیستم‌های هیدرولیک و ابزارهای صنعتی خاص دیده می‌شوند.

برای تشخیص چپ گرد یا راست گرد بودن رزوه، می توان از قانون دست راست استفاده کرد.

سایر انواع رزوه پیچ و مهره

رزوه مخروطی

رزوه مخروطی نوعی رزوه است که قطر آن به تدریج در طول پیچ یا مهره کاهش می‌یابد. این طراحی به گونه‌ای است که هنگام سفت شدن، رزوه‌ها به طور فشرده به یکدیگر می‌چسبند و یک اتصال محکم و بدون نشتی ایجاد می‌کنند. رزوه های مخروطی معمولا در لوله‌ کشی برای انتقال مایعات و گازها کاربرد دارند و استانداردهایی مانند NPT برای آن تعریف شده است. ویژگی اصلی رزوه مخروطی، قابلیت آب ‌بندی طبیعی آن است که در سیستم ‌های هیدرولیک و پنوماتیک بسیار مهم است.

رزوه موازی

رزوه موازی دارای قطر ثابت در طول پیچ یا مهره است و دنده‌ها به صورت یکنواخت در یک خط مستقیم قرار دارند. این نوع رزوه برای اتصال قطعاتی که نیاز به جدا شدن و وصل شدن مکرر دارند، ایده‌آل است. برخلاف رزوه مخروطی، برای ایجاد آب‌ بندی در رزوه موازی نیاز به استفاده از واشر یا مواد آب‌بندی مانند نوار تفلون است. این رزوه‌ها بیشتر در کاربردهای عمومی مانند پیچ و مهره‌های صنعتی و لوله‌های مکانیکی استفاده می‌شوند.

رزوه چند راهه

رزوه‌ های چندراهه دارای چند مسیر دنده هم ‌زمان هستند که به پیچ اجازه می‌دهد با یک دور چرخش، بیشتر به جلو حرکت کند. این رزوه ‌ها برای کاربردهایی که نیاز به حرکت سریع ‌تر و کارایی بالاتر دارند، مانند پیچ‌های جک و ماشین‌آلات دقیق، مناسب هستند. طراحی چندراهه نیازمند دقت بیشتری در تولید است اما عملکرد بهینه‌ای ارائه می‌دهد.

جمع بندی

رزوه ‌ها بخش حیاتی در پیچ و مهره‌ها هستند که تنوع بالایی در طراحی، استاندارد و کاربرد دارند. انتخاب نوع مناسب رزوه بر اساس نیاز، مانند رزوه ‌های مثلثی برای اتصالات عمومی یا رزوه ‌های مخروطی برای آب ‌بندی، تأثیر مستقیمی بر استحکام و کارایی اتصالات دارند. آشنایی با ویژگی‌ ها و کاربردهای هر نوع رزوه به انتخاب بهینه و افزایش عمر مفید تجهیزات کمک می‌کند. در نهایت، شناخت دقیق این جزئیات می‌تواند در صنایع مختلف به بهبود عملکرد و کاهش هزینه‌ها منجر شود.