در حاضر، تعداد قابل توجهی از اقشار خارجی و به ویژه از کشورهای همسایه، در ایران اقامت دارند. این واقعیت منجر به بروز دعاوی حقوقی و کیفری می‌شود که بین این اقشار خارجی و یا با اقشار دیگر ایرانی، وجود دارد که نیازمند مداخله و حل و فصل قضایی است. یکی از دعاوی مهم که مربوط به مشکلات خانوادگی اتباع خارجی در ایران است، دعوای طلاق است. این اتباع خارجی که در ایران زندگی می‌کنند، گاهاً با اختلافات خانوادگی روبرو می‌شوند و می‌خواهند از یکدیگر جدا شوند. بنابراین، آشنایی با شرایط طلاق اتباع خارجی در ایران و نحوه پیگیری این نوع طلاق‌ها، به اهمیت بسیاری دست می‌دهد.
شرایط طلاق اتباع خارجی در ایران
با توجه به قوانین کشورهای مختلف، هنگام جدا شدن زوجین باید مراسم و مراحل طلاق را انجام داده و طلاق خود را ثبت کنند.
اما یکی از مسائل مهم مربوط به وضعیت اتباع خارجی در ایران این است که شرایط طلاق آنها چگونه است؟ به عبارت دیگر، اتباع خارجی که در ایران اقامت دارند، باید به چه شرایطی تشریفات طلاق را انجام دهند؟ برای پاسخ به این سؤال، باید بگوییم که استناد به ماده 7 قانون مدنی، افرادی که از شهروندی کشورهای خارجی برخوردار هستند و در کشور ایران زندگی می‌کنند، در موضوعات مربوط به احوال شخصی، اهلیت و دعاوی مرتبط با وراثت و موارث و سایر مسائل مشابه، طبق قوانین و معاهدات بین المللی بین کشور محل اقامتشان و کشور ایران، به مقر کشور محل اقامتشان وابسته هستند.
بنابراین، به طور مثال اگر دو نفر غیرایرانی با دین متفاوت از دین رایج در ایران، قصد داشته باشند از هم جدا شوند، می‌توانند با توجه به شرایط مذهبی و قانونی کشور خودشان، طلاق بگیرند بدون اینکه نیازی به بازگشت به کشور خودشان برای طلاق داشته باشند. مشابه ایرانیان مقیم خارج از کشور که می‌توانند با توجه به قانون ایران، برای طلاق اقدام نمایند. مشاوره وکیل رایگان در رابطه با طلاق اتباع خارجی در ایران، به ارائه خدمات حقوقی جهت اطلاع‌رسانی در خصوص روند و مراحل طلاق اتباع خارجی در قوانین ایران، حقوق و تعهدات طرفین و راه‌های حل و فصل اختلافات حاکم بر این نوع پرونده می‌پردازد .
اغلب اتباع خارجی در ایران مسلمان هستند، بنابراین قوانین طلاق آنها تا حدی تطابق با قوانین ایران دارد. به همین دلیل، شرایط طلاق اتباع خارجی در ایران تا حدودی مشابه شرایط طلاق ایرانیان است. در خصوص اتباع افغان در ایران، قوانین طلاق در ایران مشابه قوانین افغانستان هستند. بنابراین، دادگاه‌ها می‌توانند به دعوای طلاق براساس قوانین ایران نیز رسیدگی کنند. در این باره، دیوان عالی کشور در سال ۱۳۹۲ رای وحدت رویه ای صادر کرد که بر اساس آن، “زوجین از اتباع افغانستان از نظر احوال شخصی، تابع قانون دولت متبوع خود هستند؛ اما به دلیل عدم ارائه قوانین مربوط به احوال شخصی توسط دولت متبوع، رسیدگی به دعوای طلاق براساس قوانین موضوعه ایران بلامانع و قابل قبول است و مشکلی قانونی ندارد”.
مراحل و نحوه طلاق اتباع خارجی در ایران
در قسمت قبل، به شرح دادیم که برای اتباع خارجی در ایران، شرایط طلاق به گونه‌ای است که دعاوی آنها مطابق با قوانین کشور خودشان و بر اساس موافقتنامه‌های منعقده بین دو طرف رسیدگی می‌شود؛ البته با توجه به اینکه این دعاوی نباید با اخلاق حسنه و نظم عمومی در تضاد باشند. با این حال، سؤالی که درباره آن پیش می‌آید این است که چگونه مراحل و نحوه طلاق برای اتباع خارجی در ایران است؟ اگر زوج‌هایی که تابعه خارجی هستند، تصمیم به جدایی از هم داشته باشند، باید اختلافات خود را در دادگاه‌های ایران مطرح کنند.
به عنوان مثال، وقتی همسر قصد دارد از شوهر خود طلاق غیابی یا طلاق عسر و حرج را بگیرد، مراحل این طلاق به این صورت است که باید دادخواست طلاق خود را با استناد به قوانین کشور خود به دادگاه ارائه داده و آن را پیگیری کند تا زمانی که دادگاه حکم طلاق را صادر کند و امکان ثبت آن وجود داشته باشد. طبق قوانین جاری، حق ثبت طلاق برای هر دو ملی و خارجی در ایران وجود دارد. به همین دلیل، افراد خارجی هم مانند اتباع ایرانی می‌بایست طلاق خود را به طور رسمی ثبت کنند تا این موضوع به عنوان یک رسمیت شناخته شود. از طریق سامانه مخصوص (میخک وزارت کشور)، مراحل و نحوه ثبت طلاق انجام می شود. جزئیات بیشتر در ادامه آمده است.
در این مرحله، بایستی به بخش سجلات رفته و سپس درخواست ثبت طلاق را انتخاب کرده و سپس کلیه اطلاعات مورد نیاز را در کادرهای مربوطه وارد کرده و بر روی مرحله بعدی کلیک نمایید. پس از تکمیل فرم، اطلاعات به متقاضی نمایش داده خواهد شد و در صورت موافقت، بایستی آن را تایید و مدارک مورد نیاز را نیز بارگذاری کنید. پس از انجام روال های ذکر شده، نحوه ثبت طلاق اتباع خارجی در ایران به صورت زیر است: زوجین باید با ارائه یک فرم درخواست کتبی و حکم طلاقی که از دادگاه صادر شده است، به همراه گواهی طلاق شرعی که توسط فرد صلاحیت دار صادر شده است و مدارک اقامتی و هزینه های پرداخت شده، به سفارت کشور خود مراجعه کنند. در بخش کنسولگری سفارت، تمام مراحل مربوط به ثبت طلاق را انجام خواهند داد.
آثار طلاق اتباع خارجی در ایران
در بخش‌های قبلی، بحث شرایط طلاق اتباع خارجی و مراحل آن را توضیح دادیم. با این حال، می‌تواند این سوال هم مطرح شود که چه تأثیری طلاق اتباع خارجی در ایران دارد؟ البته باید توجه داشت که این تأثیرات باید با اخلاق و نظم عمومی کشور ایران سازگار باشد، در غیر این صورت قانونی برای اجرا قابل داشتند. تأثیراتی که طلاق اتباع خارجی در ایران دارد ممکن است شامل برخی از مسائل زیر باشد: تأثیر اقتصادی: طلاق اتباع خارجی ممکن است بر وضعیت اقتصادی کشور تأثیر بگذارد، از جمله کاهش درآمد خانوارها و ضربه به تجارت و سرمایه‌گذاری. تأثیر اجتماعی: طلاق اتباع خارجی ممکن است بر روابط اجتماعی و خانواده‌ها تأثیر بگذارد، از جمله افزایش درصد طلاق در جامعه و تحت تأثیر قرار گرفتن فرزندان.
تأثیر حقوقی: طلاق اتباع خارجی ممکن است به دستیابی به حقوق و تسهیلات مورد نیاز برای اتباع خارجی در ایران مانند حقوق نفقه و حضانت دسترسی را مختل کند. این تأثیرات تنها برخی از مواردی هستند که ممکن است در مورد طلاق اتباع خارجی در ایران رخ دهد. البته باید تأکید کرد که همه این تأثیرات باید با اصول اخلاقی و نظام عمومی کشور سازگار باشند تا بتوان قوانین مربوطه را در این زمینه اجرا کرد. بطور کلی، برجسته جدا کردن اتباع خارجی باعث اعمال قوانین کشور متبوع آنها می‌شود؛ با این حال، یکی از اثرات مهم این تمام شدن رابطه زوجیت میان زوجین و منحل شدن عقد نکاح است.
به همین دلیل، زوجین می‌توانند با استناد به نامه طلاق خود، حقوق قانونی مربوط به آن را استفاده کنند و رعایت تعهدات مربوطه را انجام دهند. به عنوان یک نمونه، حقوق مالی که به زن تعلق می‌گیرد، بر اساس قوانین طلاق از اتباع خارجی تعیین می‌شود. به عنوان مثال، اگر مرد بر اساس قانون کشور خود موظف به پرداخت مهریه یا اجرت المثل در دوران ازدواج با همسر خود باشد، وظیفه دارد آن را پرداخت کند. همچنین، اگر قانونی برای زن پس از طلاق تعیین کرده باشد که باید به مدت زمانی معینی پس از طلاق دوره تمهیدی را رعایت کند تا بتواند با مرد دیگری ازدواج کند، همسر باید این دوره تمهیدی را رعایت کند تا بتواند بعداً ازدواج کند.
نمونه دادخواست طلاق اتباع خارجی در ایران
در مورد روش تسریع فرآيند طلاق ازدواجی برای شرکت‌کنندگان خارجی و اتباع در ایران صحبت می‌کنیم. بخصوص در مورد اتباع کشورهای همسایه مانند افغانستان، نحوه این روند به این صورت است که درخواستی برای طلاق باید توسط خواهان تنظیم شود. این در خواست به طور قابل توجهی باید در دادگاه خانواده مورد بررسی قرار گیرد و در صورت لزوم، گواهی عدم صلح یا حکم طلاق صادر خواهد شد. سپس با استفاده از این مدارک، طلاق به ثبت می‌رسد. بنابراین، به منظور کمک بهتر در این مسیر، ضمیمه‌ای حاوی نمونه‌ای از درخواست طلاق اتباع خارجی در ایران را در قالب فایل PDF در اختیارتان قرار داده‌ایم.