قانون جدید دریافت مهریه

در دنیای پیچیده روابط زناشویی، مهریه همواره به عنوان یک حق مالی مهم برای زن، نقش کلیدی ایفا کرده است. آگاهی از آخرین تحولات و «قانون جدید دریافت مهریه» برای هر دو سوی این رابطه، حیاتی است تا از چالش های حقوقی احتمالی پیشگیری شود و مسیر مطالبه یا پرداخت مهریه با وضوح بیشتری طی گردد.

مهریه، آن تعهد مالی که در لحظه شیرین عقد ازدواج بر گردن مرد می نشیند، از دیرباز جایگاه ویژه ای در فرهنگ و حقوق خانواده ایرانی داشته است. برای بسیاری از زنان، مهریه پشتوانه و ضامنی برای آینده به شمار می رود و برای مردان، نشانی از تعهد و مسئولیت پذیری است. اما با گذر زمان و تغییر شرایط اقتصادی و اجتماعی، قوانین مربوط به مطالبه و پرداخت مهریه نیز دستخوش تحولاتی شده اند که آگاهی از آن ها برای زوجین و حتی افرادی که در آستانه ازدواج قرار دارند، ضروری است.

موضوع قانون جدید مهریه و ابهامات پیرامون آن، به خصوص تفاوت میان قانون مصوب ۱۱۰ سکه و طرح پیشنهادی ۱۴ سکه که هنوز به قانون تبدیل نشده است، پرسش های فراوانی را در اذهان عمومی ایجاد کرده است. بسیاری از زنان به دنبال راهی برای مطالبه حقوق قانونی خود هستند و مردان نیز می خواهند از تعهدات و روش های قانونی پرداخت مهریه یا درخواست اعسار و قسط بندی آگاه شوند. در این مسیر، زوجین در آستانه ازدواج نیز نیازمند درک پیامدهای حقوقی تعیین مهریه و تمایز میان مهریه عندالمطالبه و عندالاستطاعه هستند.

در این مقاله جامع، تلاش شده است تا با زبانی شیوا و قابل فهم، تمامی ابعاد مربوط به «قانون جدید دریافت مهریه» تا سال ۱۴۰۴ را بررسی کند. از تفکیک طرح ها از قوانین مصوب گرفته تا مراحل گام به گام مطالبه مهریه، نحوه محاسبه آن به نرخ روز، شرایط اعسار و قسط بندی، و همچنین توقیف اموال، همه و همه با جزئیات روشن و کاربردی تشریح خواهند شد. این اطلاعات می تواند چراغ راهی باشد برای آنان که در این مسیر حقوقی گام برمی دارند.

قانون جدید مهریه؛ کدام قانون؟ (تفکیک طرح از قانون مصوب)

در گفت وگوهای روزمره، عبارت قانون جدید مهریه بارها به گوش می رسد، اما واقعیت این است که اغلب افراد دچار سوءتفاهم در مورد محتوای این قانون جدید می شوند. آنچه به عنوان قانون جدید از آن یاد می شود، در واقع شامل دو بخش اصلی است: یک قانون مصوب و لازم الاجرا و یک طرح پیشنهادی که هنوز جنبه قانونی ندارد و نباید با هم اشتباه گرفته شوند.

قانون حمایت خانواده مصوب سال ۱۳۹۱ و ماده ۲۲ آن

نقطه عطفی که رویکرد حقوقی به مهریه را دگرگون ساخت، قانون حمایت خانواده مصوب سال ۱۳۹۱ بود. این قانون، به ویژه ماده ۲۲ آن، محدودیت هایی را برای ضمانت اجرای حبس در مورد مهریه تعیین کرد. پیش از این قانون، عدم پرداخت مهریه می توانست به راحتی منجر به بازداشت و حبس زوج شود که نتیجه آن پر شدن زندان ها از بدهکاران مهریه بود. این وضعیت، جامعه را به سمتی سوق داده بود که نیاز به بازنگری جدی در این زمینه احساس می شد.

بر اساس ماده ۲۲ قانون حمایت خانواده، تنها در صورتی که مهریه تا ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی یا معادل آن باشد، وصول آن مشمول مقررات مربوط به اجرای محکومیت های مالی و امکان جلب و حبس زوج خواهد بود. این یعنی، اگر مردی توانایی پرداخت این میزان مهریه را داشته باشد اما از پرداخت آن سرباز زند، دادگاه می تواند حکم بازداشت او را صادر کند. اما برای مهریه های بالاتر از این حد نصاب، داستان کمی متفاوت می شود.

این قانون به این دلیل جدید تلقی می شود که رویکرد حقوقی را از بازداشت بی قید و شرط صرفاً به دلیل عدم پرداخت، به اثبات توانایی مالی زوج تغییر داد. به این معنا که هدف از حبس، اجبار به پرداخت از سوی فردی است که توانایی دارد اما نمی پردازد، نه مجازات کسی که واقعاً تمکن مالی ندارد. این تغییر به دنبال آن بود که هم حقوق زوجه برای دریافت مهریه تضمین شود و هم از حبس بی مورد افراد کم بضاعت جلوگیری به عمل آید.

طرح کاهش سقف ضمانت اجرای کیفری به ۱۴ سکه

در کنار قانون حمایت خانواده، در سال های اخیر طرحی در محافل عمومی و رسانه ها مطرح شده است که به کاهش سقف ضمانت اجرای کیفری مهریه به ۱۴ سکه اشاره دارد. این موضوع، ابهامات و نگرانی های بسیاری را به وجود آورده است و برای بسیاری، این طرح به اشتباه به عنوان قانون جدید مهریه شناخته می شود.

تأکید قاطع بر این نکته ضروری است که این موضوع در حال حاضر صرفاً یک طرح پیشنهادی است و تا سال ۱۴۰۴ (زمان نگارش این مقاله)، به قانون تبدیل نشده است. به عبارت دیگر، این طرح تنها در مراحل اولیه بررسی در مجلس شورای اسلامی قرار دارد و برای اینکه جنبه قانونی پیدا کند، باید مراحل تصویب در صحن علنی مجلس، تأیید شورای نگهبان و ابلاغ رسمی را طی کند که فرآیندی زمان بر است.

اهداف و دلایل ارائه این طرح از سوی موافقان، عمدتاً شامل کاهش جمعیت کیفری زندان ها و کنترل مهریه های سنگین و نامتعارف است. آنان بر این باورند که تعیین مهریه های بالا در عمل مشکلات زیادی را برای زوجین ایجاد می کند و به جای آنکه ضامن خوشبختی باشد، به اهرم فشار و چالش تبدیل می شود.

اما این طرح با بحث ها و انتقادات جدی نیز همراه بوده است. بسیاری از فعالان حقوق زنان و حقوقدانان، نگران تضعیف حقوق زنان و کاهش پشتوانه اقتصادی آن ها هستند. آن ها معتقدند کاهش سقف ضمانت اجرا، می تواند موجب شود که مردان نسبت به پرداخت مهریه بی تفاوت تر شوند و زنان برای مطالبه حق خود با موانع بیشتری روبرو گردند.

نکته مهمی که نباید فراموش شود این است که تا زمان تصویب و ابلاغ نهایی طرح ۱۴ سکه، قانون ۱۱۰ سکه پابرجا است و ملاک عمل تمامی مراجع قضایی و ثبتی، همان قانون حمایت خانواده مصوب سال ۱۳۹۱ خواهد بود. بنابراین، هرگونه تصمیم گیری بر اساس این طرح پیشنهادی، می تواند به زیان یکی از طرفین باشد.

قواعد و شرایط اصلی مهریه در قانون فعلی

درک قواعد و شرایط اصلی مهریه، برای هر فردی که با این مسئله درگیر است، از اهمیت بالایی برخوردار است. مهریه تنها یک عدد و رقم نیست، بلکه دارای پشتوانه های حقوقی و شرعی مشخصی است که شناخت آن ها به شفافیت هرچه بیشتر این حق مالی کمک می کند.

ماهیت مهریه

مهریه از نظر حقوقی، مالی است که با انعقاد عقد دائم و حتی موقت، به ملکیت زن در می آید و مرد مکلف به پرداخت آن می شود. این حق، به محض جاری شدن صیغه عقد، به زن تعلق می گیرد و او می تواند هر زمان که بخواهد، تمام یا قسمتی از آن را مطالبه کند. مهریه می تواند شامل سکه، طلا، وجه نقد، اموال غیرمنقول (مانند خانه یا زمین)، یا حتی آموزش قرآن باشد؛ به شرطی که مالیت داشته باشد و قابل تملک باشد. شرایط صحت مهر شامل معلوم و معین بودن، قابلیت تملک و قابل تسلیم بودن آن است.

انواع مهریه

تصور عموم از مهریه معمولاً یکسان است، اما در واقعیت دو نوع اصلی از مهریه وجود دارد که تفاوت های بنیادینی در نحوه مطالبه و پرداخت آن ها وجود دارد:

مهریه عندالمطالبه

این نوع مهریه، رایج ترین شکل مهریه در ایران است. مهریه عندالمطالبه به این معناست که زن می تواند هر زمان پس از عقد، آن را از همسر خود مطالبه کند. در این حالت، مرد به محض مطالبه مهریه، مکلف به پرداخت آن است و نیازی نیست که زن توانایی مالی مرد را اثبات کند. در اینجا بار اثبات عدم توانایی مالی (اعسار) بر عهده مرد است. اگر مرد قادر به پرداخت نباشد، باید دادخواست اعسار تقدیم کرده و عدم توانایی خود را اثبات کند تا دادگاه حکم به قسط بندی مهریه دهد. زوجه در صورت عدم پرداخت می تواند اقدام به توقیف اموال زوج کند.

مهریه عندالاستطاعه

مهریه عندالاستطاعه به معنای آن است که مرد تنها در صورتی ملزم به پرداخت مهریه است که توانایی مالی لازم برای پرداخت آن را داشته باشد. تفاوت کلیدی با مهریه عندالمطالبه اینجاست که در مهریه عندالاستطاعه، بار اثبات تمکن مالی بر عهده زن است. یعنی زوجه باید در دادگاه ثابت کند که همسرش توانایی مالی لازم برای پرداخت مهریه را دارد. این نوع مهریه، مطالبه و وصول آن را برای زن بسیار دشوارتر می کند و معمولاً کمتر مورد توافق قرار می گیرد. در این نوع مهریه، صرف عدم پرداخت منجر به جلب یا حبس زوج نمی شود، مگر اینکه زوجه بتواند تمکن مالی زوج را ثابت کند و مرد با وجود تمکن، از پرداخت خودداری ورزد.

محاسبه مهریه

یکی از دغدغه های اصلی در مورد مهریه، نحوه محاسبه مهریه به نرخ روز است، به خصوص برای مهریه هایی که سال ها پیش تعیین شده اند. طبق قانون، مهریه باید به نرخ روز محاسبه و پرداخت شود. این محاسبه بر اساس شاخص بانک مرکزی انجام می گیرد. به این معنی که ارزش مهریه با توجه به نرخ تورم و قدرت خرید پول در زمان عقد و زمان مطالبه، تعدیل می شود. مثلاً اگر مهریه ۱۰۰ سکه در سال ۱۳۸۰ تعیین شده باشد، امروز ارزش ریالی آن بر اساس شاخص های بانک مرکزی محاسبه شده و مرد باید معادل ارزش روز آن را بپردازد.

حد نصاب ۱۱۰ سکه و مهریه های بالاتر

همانطور که قبلاً اشاره شد، ۱۱۰ سکه تمام بهار آزادی، سقف ضمانت اجرای کیفری مهریه محسوب می شود. این یعنی تا این میزان از مهریه، در صورت عدم پرداخت و اثبات تمکن مالی زوج، امکان جلب و حبس وجود دارد. این محدودیت با هدف کاهش آمار زندانیان مهریه و همچنین حفظ جنبه حمایتی مهریه وضع شده است.

اما وضعیت مهریه های بالای ۱۱۰ سکه چیست؟ باید دانست که حتی اگر مهریه بیش از ۱۱۰ سکه باشد، تمامی مهریه دین بر گردن مرد است و او مکلف به پرداخت آن است. اما مطالبه مازاد بر ۱۱۰ سکه نیاز به اثبات تمکن مالی از سوی زوجه دارد و مهم تر اینکه، مازاد بر ۱۱۰ سکه ضمانت اجرای کیفری (حبس) ندارد. به عبارتی، مرد به دلیل عدم پرداخت مهریه بالاتر از ۱۱۰ سکه، زندانی نمی شود، هرچند که همچنان بدهکار است و زوجه می تواند از طریق توقیف اموال او، باقی مانده مهریه را مطالبه کند. این تفکیک به زوجین کمک می کند تا با درک بهتری از حقوق و تعهدات خود، به تصمیم گیری بپردازند.

مراحل گام به گام دریافت مهریه در قانون جدید (روال عملی ۱۴۰۴)

برای زوجه ای که قصد مطالبه مهریه خود را دارد و برای زوجی که در انتظار پرداخت آن است، آشنایی با روال عملی و گام به گام این فرآیند در سال ۱۴۰۴ حیاتی است. این مسیر، برخلاف گذشته که غالباً از دادگاه آغاز می شد، امروزه با مراحل ثبتی آغاز می شود تا از ازدحام پرونده ها در دادگاه ها کاسته شود و فرآیند تسریع یابد.

گام اول: ثبت نام و دریافت ابلاغ الکترونیک قضایی در سامانه ثنا

نخستین و اساسی ترین گام در هرگونه اقدام حقوقی، از جمله مطالبه مهریه، ثبت نام در سامانه ثنا است. این سامانه، بستر اصلی ابلاغ الکترونیک قضایی در ایران است و تمامی اوراق قضایی، اخطاریه ها و احکام از طریق آن به طرفین دعوی ابلاغ می شود. اهمیت و لزوم این مرحله از آن جهت است که بدون داشتن حساب کاربری فعال در سامانه ثنا، هیچ یک از مراحل بعدی به درستی طی نخواهد شد و ممکن است فرد از روند پرونده بی اطلاع بماند. ثبت نام در این سامانه از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا به صورت آنلاین امکان پذیر است و گام ابتدایی برای وارد شدن به هر فرآیند حقوقی محسوب می شود.

گام دوم: اقدام از طریق اداره ثبت اسناد و املاک

پس از ثبت نام در سامانه ثنا، مرحله بعدی اقدام از طریق اداره ثبت اسناد و املاک است. این رویکرد، تحولی مهم در نحوه مطالبه مهریه محسوب می شود و به جای مراجعه مستقیم به دادگاه، مسیر را از طریق دفاتر رسمی آغاز می کند.

1. مراجعه به دفتر ازدواج ثبت کننده عقد: زوجه باید با در دست داشتن اصل سند ازدواج به دفتری که عقد نکاح در آن به ثبت رسیده، مراجعه کند.
2. تهیه لیست اموال و دارایی های زوج (در صورت اطلاع): اگر زوجه از اموال و دارایی های همسر خود (مانند ملک، خودرو، حساب بانکی، سهام و غیره) اطلاع دارد، می تواند لیستی از آن ها را تهیه کرده و به دفترخانه ارائه دهد. این لیست می تواند در تسریع فرآیند توقیف اموال در مراحل بعدی بسیار مؤثر باشد.
3. نحوه تکمیل فرم اجرائیه مهریه: در دفترخانه، زوجه باید فرم مخصوص درخواست صدور اجرائیه مهریه را تکمیل کند. این فرم حاوی اطلاعات هویتی زوجین، میزان مهریه و مشخصات مربوط به آن است.
4. صدور اجرائیه ثبتی و ابلاغ به زوج: پس از تکمیل فرم و بررسی مدارک، دفترخانه درخواست را به واحد اجرای مهریه اداره ثبت ارسال می کند و اجرائیه ثبتی صادر می شود. این اجرائیه سپس از طریق سامانه ثنا به زوج ابلاغ خواهد شد.

این فرآیند، فرصتی را برای زوج فراهم می کند تا پیش از ورود به مراحل قضایی پیچیده تر، نسبت به پرداخت مهریه یا توافق با زوجه اقدام کند.

گام سوم: واکنش زوج پس از ابلاغ اجرائیه ثبتی

ابلاغ اجرائیه ثبتی به زوج، نقطه ای است که مرد باید واکنش مناسبی نشان دهد. گزینه های پیش روی او به شرح زیر است:

• پرداخت مهریه: اگر زوج توانایی و قصد پرداخت مهریه را داشته باشد، می تواند در مهلت مقرر اقدام به پرداخت کامل مهریه (تا ۱۱۰ سکه) یا توافق با زوجه برای پرداخت آن کند. در این صورت، پرونده مختومه می شود.
• معرفی اموال جهت توقیف: اگر زوج قصد پرداخت نقدی را ندارد اما مایل است مهریه از طریق اموالش پرداخت شود، می تواند اموال خود را به اداره ثبت معرفی کند تا مراحل توقیف و مزایده آن ها طی شود.
• درخواست اعسار از پرداخت مهریه: این گزینه برای زوجینی است که توانایی مالی لازم برای پرداخت یکجای مهریه را ندارند.
  • تعریف دادخواست اعسار و شرایط آن: دادخواست اعسار به معنای درخواست رسمی زوج از دادگاه برای اثبات عدم توانایی مالی جهت پرداخت مهریه به صورت یکجا است. مرد باید در دادگاه ثابت کند که دارایی کافی برای پرداخت مهریه را ندارد و مدارک و شواهدی مانند گواهی شهود، لیست اموال و بدهی ها، و گردش حساب بانکی خود را ارائه دهد. این درخواست معمولاً باید ظرف مدت یک ماه پس از ابلاغ اجرائیه تقدیم شود.
  • مراحل رسیدگی به اعسار در دادگاه: دادگاه خانواده به درخواست اعسار رسیدگی می کند. در این مرحله، قاضی به بررسی وضعیت مالی زوج، شهادت شهود، و مدارک ارائه شده می پردازد. این فرآیند ممکن است زمان بر باشد و نیاز به حضور طرفین و وکلای آن ها در جلسات دادگاه داشته باشد.
  • نحوه قسط بندی مهریه توسط دادگاه (تعداد اقساط، میزان هر قسط): در صورت پذیرش دادخواست اعسار، دادگاه با در نظر گرفتن میزان درآمد، دارایی ها و وضعیت معیشتی زوج، حکم به قسط بندی مهریه می دهد. تعداد اقساط و میزان هر قسط، با توجه به توانایی مالی مرد تعیین می شود تا هم حق زوجه تضییع نشود و هم فشار غیرقابل تحمل بر زوج وارد نیاید.

گام چهارم: در صورت عدم پرداخت یا عدم پذیرش اعسار (ارجاع به دادگاه خانواده)

اگر زوج به هیچ یک از روش های فوق عمل نکند یا دادخواست اعسار او پذیرفته نشود، پرونده به دادگاه خانواده ارجاع داده می شود و مراحل اجرایی از طریق دادگستری پیگیری خواهد شد.

• توقیف اموال (منقول و غیرمنقول) و مزایده آن ها: در این مرحله، زوجه می تواند درخواست توقیف اموال زوج را از دادگاه داشته باشد. این اموال می تواند شامل اموال منقول (مانند خودرو، موجودی حساب بانکی) و اموال غیرمنقول (مانند خانه، زمین) باشد. پس از توقیف، اموال از طریق مزایده به فروش می رسند و مبلغ حاصل از آن به عنوان مهریه به زوجه پرداخت می شود.
• جریان پرونده در دادگاه و صدور حکم: دادگاه خانواده به پرونده رسیدگی کرده و با توجه به شواهد و مدارک، حکم لازم را صادر می کند. این حکم می تواند شامل الزام زوج به پرداخت مهریه به صورت یکجا یا قسط بندی آن باشد.
• نقش شورای حل اختلاف (برای مهریه های تا ۲۰ میلیون تومان): برای مطالبه مهریه هایی که ارزش آن ها تا ۲۰ میلیون تومان است، ابتدا باید به شورای حل اختلاف مراجعه کرد. این شوراها با هدف حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات و کاهش بار محاکم، تشکیل شده اند و می توانند در این موارد، به توافق طرفین کمک کنند.

وضعیت بازداشت و حبس در قانون جدید

یکی از مهم ترین تغییرات در قانون جدید دریافت مهریه، مربوط به وضعیت بازداشت و حبس زوج است. عدم بازداشت اولیه صرفاً به دلیل عدم پرداخت مهریه یکی از اصول این قانون است. این یعنی دیگر نمی توان مردی را که به دلیل عدم توانایی مالی، قادر به پرداخت مهریه نیست، بلافاصله بازداشت کرد.

اما این به معنای حذف کامل ضمانت اجرای حبس نیست. موارد قانونی منجر به بازداشت همچنان وجود دارند، از جمله:

• عدم پرداخت اقساط مهریه پس از حکم اعسار: اگر دادگاه حکم به قسط بندی مهریه داده باشد و زوج بدون عذر موجه، از پرداخت اقساط سرباز زند، زوجه می تواند درخواست جلب و بازداشت او را از دادگاه داشته باشد.
• عدم معرفی اموال با وجود تمکن: اگر ثابت شود که زوج با وجود داشتن تمکن مالی، از معرفی اموال خود جهت پرداخت مهریه خودداری می کند و یا قصد پنهان کردن اموال را دارد، نیز امکان بازداشت او وجود خواهد داشت.

«قانون جدید مهریه به دنبال تعادل میان حفظ حقوق مالی زوجه و جلوگیری از حبس های غیرضروری است. حبس، تنها زمانی به کار گرفته می شود که زوج با وجود توانایی، از انجام تعهدات خود سر باز زند.»

نکات تکمیلی و موضوعات مهم پیرامون مهریه

موضوع مهریه ابعاد گوناگونی دارد و شامل نکات و پرسش های فراوانی است که برای شفافیت بیشتر، لازم است به آن ها نیز پرداخته شود. در ادامه، به برخی از این نکات مهم اشاره می شود.

آیا ملک، سهام، خودرو یا سایر دارایی ها می توانند مهریه باشند؟

بله، مهریه می تواند هر چیزی که مالیت داشته باشد و قابل تملک و معین باشد، قرار داده شود. این شامل ملک، سهام، خودرو، وجه نقد، طلا، سکه و حتی آموزش یک فن یا سفر زیارتی می شود. مهم این است که در زمان عقد، مهریه به طور دقیق مشخص و معین شود تا در آینده مشکلی برای مطالبه یا پرداخت آن پیش نیاید. مثلاً اگر ملکی به عنوان مهریه تعیین می شود، باید مشخصات دقیق آن ملک (آدرس، پلاک ثبتی و…) در سند ازدواج درج شود.

آیا امکان تعدیل اقساط مهریه وجود دارد؟ شرایط آن چیست؟

بله، امکان تعدیل اقساط مهریه وجود دارد. اگر پس از صدور حکم قسط بندی مهریه، وضعیت مالی زوج به گونه ای تغییر کند که پرداخت اقساط تعیین شده برای او دشوار یا غیرممکن شود (مانند از دست دادن شغل، ورشکستگی، بیماری صعب العلاج و هزینه های درمانی بالا)، مرد می تواند درخواست تعدیل اقساط مهریه را به دادگاه تقدیم کند. دادگاه با بررسی شرایط جدید مالی زوج و همچنین با در نظر گرفتن وضعیت زوجه، می تواند حکم به کاهش یا افزایش اقساط مهریه صادر کند. همچنین در صورت بهبود وضعیت مالی زوج، زوجه نیز می تواند درخواست افزایش اقساط را مطرح کند.

حق ثبت مهریه چیست و چگونه محاسبه می شود؟

هنگامی که زوجه برای مطالبه مهریه خود از طریق اداره ثبت اقدام می کند، باید مبلغی را به عنوان حق ثبت مهریه پرداخت نماید. این هزینه، جزئی از هزینه های دادرسی و مراحل ثبتی است و برای به جریان افتادن پرونده اجرایی مهریه لازم است. معمولاً این هزینه ۲.۵ درصدی از ارزش مهریه محاسبه می شود. به عنوان مثال، اگر مهریه ۱۰۰ سکه باشد، ارزش روز ۱۰۰ سکه محاسبه شده و ۲.۵ درصد از آن به عنوان حق ثبت اخذ می گردد. این مبلغ برای تمامی مهریه ها تا سقف ۱۱۰ سکه لازم الاجرا است و در صورت عدم پرداخت، اداره ثبت از ادامه فرآیند خودداری خواهد کرد.

آیا مهریه به وراث زوجه فوت شده می رسد؟

بله، مهریه یک حق مالی است و پس از فوت زوجه، به وراث او تعلق می گیرد و مانند سایر اموال متوفی، ارث محسوب می شود. در این حالت، وراث قانونی زوجه می توانند از طریق مجاری قانونی، اقدام به مطالبه مهریه او از زوج کنند. سهم هر یک از وراث از مهریه، بر اساس قوانین ارث تعیین می شود.

محدودیت های قانون جدید جلب برای مهریه

همانطور که قبلاً ذکر شد، قانون جدید، محدودیت های جدی برای جلب و حبس زوج به دلیل عدم پرداخت مهریه ایجاد کرده است. اصلی ترین محدودیت این است که تا ۱۱۰ سکه ضمانت اجرای حبس وجود دارد و برای مازاد بر آن، حبس اعمال نمی شود. همچنین، صرف عدم پرداخت مهریه، بدون اثبات تمکن مالی زوج یا عدم پرداخت اقساط پس از حکم اعسار، منجر به جلب نخواهد شد. این تغییرات با هدف کاهش جمعیت کیفری زندان ها و تمرکز بر راه های اجرایی دیگر برای وصول مهریه صورت گرفته است.

مالیات بر مهریه: آیا در قانون فعلی وجود دارد؟

در قانون فعلی (تا سال ۱۴۰۴)، مهریه مشمول مالیات نمی شود. این بدان معناست که زوجه پس از دریافت مهریه، نیازی به پرداخت مالیات برای آن ندارد. اما لازم به ذکر است که در طرح پیشنهادی ۱۴ سکه (که هنوز به قانون تبدیل نشده است)، موضوع دریافت مالیات یا حق ثبت از مهریه های بالاتر از ۱۴ سکه مطرح شده بود که با هدف کنترل مهریه های سنگین و ایجاد درآمد برای صندوق های حمایت از نیازمندان در نظر گرفته شده بود. اما این مورد، فعلاً در حد یک پیشنهاد باقی مانده و جنبه اجرایی ندارد.

تفاوت مطالبه مهریه در طلاق توافقی با طلاق از سوی زوجه یا زوج

نحوه مطالبه مهریه در انواع طلاق، تفاوت هایی دارد:

• طلاق توافقی: در این نوع طلاق، زوجین بر سر تمامی مسائل، از جمله مهریه، به توافق کامل می رسند. این توافق می تواند شامل بذل (بخشیدن) بخشی از مهریه توسط زوجه در ازای طلاق، دریافت کل مهریه یا قسط بندی آن باشد. توافقات صورت گرفته در دادگاه ثبت و به اجرا گذاشته می شود.
• طلاق از سوی زوجه (طلاق خلع یا مبارات): اگر زن خواهان طلاق باشد و دلیل کافی شرعی و قانونی برای طلاق از سوی خود نداشته باشد (مگر در موارد عسر و حرج یا شروط ضمن عقد)، معمولاً برای طلاق، باید بخشی یا تمام مهریه خود را بذل (ببخشد) کند. میزان بذل مهریه بستگی به توافق طرفین و نظر دادگاه دارد.
• طلاق از سوی زوج: در صورتی که مرد خواهان طلاق باشد، مکلف است تمامی مهریه زن را به طور کامل پرداخت کند یا ترتیب پرداخت آن (مانند قسط بندی) را فراهم آورد. در این حالت، زن معمولاً هیچ بخشی از مهریه خود را نمی بخشد و می تواند تمامی آن را مطالبه کند.

چرا مشاوره با وکیل متخصص مهریه ضروری است؟

پیچیدگی های حقوقی و اداری مربوط به پرونده های مهریه می تواند برای افراد عادی، بسیار گیج کننده و دشوار باشد. مسیر مطالبه یا پرداخت مهریه، پر از ظرافت های قانونی، مراحل اداری و نکات حقوقی است که عدم آگاهی از آن ها می تواند به تضییع حقوق یکی از طرفین منجر شود. در چنین شرایطی، مشاوره و بهره مندی از تجربه یک وکیل متخصص مهریه، نه تنها می تواند فرآیند را تسهیل کند، بلکه شانس موفقیت در پرونده را به طور چشمگیری افزایش می دهد.

پیچیدگی های حقوقی و اداری پرونده های مهریه

تصور کنید زوجه ای قصد مطالبه مهریه خود را دارد، اما از نحوه صحیح تکمیل فرم های اجرائیه در اداره ثبت، رویه قانونی توقیف اموال یا مدارک لازم برای اثبات تمکن مالی زوج بی اطلاع است. یا زوجی که می خواهد دادخواست اعسار تقدیم کند، اما نمی داند چه شواهد و مدارکی را باید ارائه دهد تا دادگاه قانع شود. این تنها بخش کوچکی از پیچیدگی های این حوزه است. قوانین مربوط به محاسبه مهریه به نرخ روز، تفاوت های عندالمطالبه و عندالاستطاعه، و محدودیت های ۱۱۰ سکه، همگی نیاز به تفسیر و کاربرد دقیق حقوقی دارند که از عهده یک فرد غیرمتخصص خارج است.

پرونده های مهریه اغلب با احساسات شدید و کشمکش های عاطفی همراه است که می تواند بر تصمیم گیری منطقی تأثیر بگذارد. وکیل با رویکردی حرفه ای و بی طرفانه، می تواند این فرآیند را مدیریت کرده و از بروز اشتباهات ناشی از هیجانات جلوگیری کند. حضور وکیل در جلسات دادگاه و اداره ثبت، موجب آرامش خاطر طرفین و اطمینان از رعایت کامل حقوق آن ها می شود.

مزایای بهره مندی از وکیل

حضور یک وکیل متخصص مهریه، مزایای متعددی را برای شما به ارمغان می آورد:

• تسریع فرآیند: وکیل با آگاهی کامل از تمامی مراحل قانونی و اداری، می تواند پرونده را با سرعت و دقت بیشتری پیش ببرد. او می داند که کدام اسناد لازم است، چگونه باید آن ها را تهیه کرد و به کدام مرجع باید مراجعه نمود.
• جلوگیری از اشتباهات: یک اشتباه کوچک در تنظیم دادخواست، ارائه مدارک یا پیگیری مراحل، می تواند منجر به تأخیرهای طولانی یا حتی رد درخواست شود. وکیل با تخصص خود از بروز چنین خطاهایی جلوگیری می کند.
• افزایش شانس موفقیت: وکیل با شناخت کامل قوانین و رویه های قضایی، بهترین استراتژی را برای پرونده شما اتخاذ می کند. او می تواند با جمع آوری مدارک کافی، ارائه استدلال های حقوقی محکم و دفاع مؤثر، شانس شما را برای رسیدن به نتیجه مطلوب، چه در مطالبه و چه در دفاع، افزایش دهد.
• مشاوره تخصصی و کاهش استرس: وکیل می تواند به شما مشاوره های تخصصی ارائه دهد و شما را از تمامی حقوق و تکالیف قانونی تان آگاه سازد. این آگاهی، موجب کاهش استرس و نگرانی ها در طول فرآیند حقوقی می شود و به شما کمک می کند تا با دیدی روشن تر تصمیم گیری کنید.

نکات کلیدی برای انتخاب وکیل مهریه مجرب

برای انتخاب وکیل متخصص در امور مهریه، به نکات زیر توجه کنید:

• سابقه و تخصص: به دنبال وکیلی باشید که سابقه درخشان و تخصص ویژه ای در پرونده های خانواده، به خصوص مهریه، داشته باشد. تجربه در این حوزه، به او کمک می کند تا با چالش های احتمالی بهتر کنار بیاید.
• آگاهی از آخرین قوانین: اطمینان حاصل کنید که وکیل انتخابی شما، به روزترین اطلاعات را در مورد قانون جدید دریافت مهریه و تحولات آتی (مانند طرح ۱۴ سکه) دارد.
• مهارت های ارتباطی: وکیلی را انتخاب کنید که بتواند به خوبی با شما ارتباط برقرار کند، به توضیحات شما گوش دهد و روال کار را به سادگی برایتان تشریح کند.
• صداقت و شفافیت: وکیل مجرب باید در مورد چشم انداز پرونده، هزینه های احتمالی و زمان بندی آن، با شما صادق و شفاف باشد.

با انتخاب صحیح وکیل، می توانید با اطمینان خاطر بیشتری در مسیر حقوقی مهریه گام بردارید و از حقوق خود به بهترین نحو ممکن دفاع کنید.

جمع بندی و نتیجه گیری

در این مقاله، تلاش شد تا تصویری جامع و به روز از «قانون جدید دریافت مهریه» در سال ۱۴۰۴ ارائه شود. از اهمیت مهریه در زندگی زناشویی گرفته تا پیچیدگی های حقوقی و اداری مربوط به آن، تمامی ابعاد کلیدی مورد بررسی قرار گرفت.

خلاصه ای از مهم ترین تغییرات و نکات قانون فعلی مهریه نشان می دهد که رویکرد قانون گذار به سمت تعادل بیشتر و جلوگیری از حبس های بی مورد سوق یافته است. حد نصاب ۱۱۰ سکه برای ضمانت اجرای کیفری، مسیر ابتدایی مطالبه مهریه از طریق اداره ثبت، و امکان قسط بندی مهریه با اثبات اعسار، از جمله مهم ترین این تغییرات هستند.

همواره تأکید مجدد بر این نکته ضروری است که طرح ۱۴ سکه، قانون نیست و در حال حاضر قانون ۱۱۰ سکه ملاک عمل است. هرگونه تصمیم گیری بر پایه اطلاعات نادرست در این زمینه، می تواند عواقب حقوقی و مالی سنگینی برای زوجین داشته باشد. بنابراین، آگاهی دقیق و به روز از قوانین، نخستین گام در مدیریت موفقیت آمیز مسائل مربوط به مهریه است.

اهمیت آگاهی حقوقی و مشورت با متخصصین در این حوزه را نمی توان نادیده گرفت. مسیر مطالبه یا پرداخت مهریه، می تواند پر از پیچ و خم باشد و حضور یک وکیل متخصص مهریه، به شما کمک می کند تا با دیدی روشن تر، استرس کمتر و با بیشترین شانس موفقیت، از حقوق خود دفاع کنید. این مشاوره ها می تواند در حفظ حقوق و کاهش چالش ها در این مسیر، نقش بسزایی ایفا کند.

در نهایت، چه در آستانه ازدواج باشید، چه قصد مطالبه مهریه خود را داشته باشید و چه با چالش پرداخت آن روبرو هستید، اطلاعات جامع و به روز و همراهی یک مشاور حقوقی متخصص، بهترین پشتوانه شما خواهد بود تا این مرحله از زندگی را با سربلندی و آرامش پشت سر بگذارید.