آب درمانی (هیدروتراپی) و هیدروترمال تراپی یک روش سنتی برای درمان بیماری‌ها و آسیب‌دیدگی‌ها، در بسیاری از فرهنگ‌ها مثل روم، چین و ژاپن است. آب درمانی مربوط به قرن‌های اخیر است. یونانیان باستان حمام‌های درمانی داشته‌اند. آب یکی از مهم‌ترین عناصر شفابخشی در سنت چینی‌ها و بومیان آمریکایی بوده است. با ایکس بادی پاسداران همراه باشید تا در این باره بیشتر بگوییم.
آب درمانی چیست؟
در آب درمانی از آب برای درمان برخی بیماری‌ها استفاده می‌شود. در آب درمانی مثل استفاده از حمام آب گرم، سونا و پوشش‌های گرم کننده، علاوه بر آب به تأثیر درجه حرارت آن هم توجه می‌شود. آب درمانی با شنا کردن تفاوت دارد زیرا شامل انجام برخی تمرینات درمانی خاص در استخر آب گرم می‌شود. معمولاً دمای آب بین 33 تا 36 درجه سانتیگراد است که از دمای آب در استخرهای معمولی شنا متفاوت است.
آب درمانی برای چه نوع زانو دردهایی به کار برده می‌شود؟
آب درمانی برای درمان برخی بیماری‌های زانو مثل و بیماری‌های مرتبط با روماتیسم مفصلی زانو که کاهش وزن بر درمان آن اثری نداشته مورد استفاده قرار می‌گیرد. آب درمانی بدون توجه به اینکه چند مفصل در معرض آب قرار می‌گیرد، برای همه بدن مفید است.یکی دیگر از کاربرد آب درمانی پس از انجام عمل جراحی تعویض زانو یا در هنگام ابتلا به درد زانو است.
آب درمانی چگونه به بهبود بیماری کمک می‌کند؟
آب درمانی از طرق مختلف به شما کمک می‌کند که عبارتند از:
- گرمای آب کمک می‌کند تا عضلات شما آرام شده و درد در مفصل کاهش یابد و بتوانید برخی تمرینات ورزشی را انجام دهید.
- در آب وزن کمتر احساس شده و فشار کمتری به مفاصل زانو می‌آید که با این وجود می‌توان طیف گسترده‌تری از حرکات را در مفاصل انجام داد.
- آب برای حرکت مفاصل یک مقاومت ایجاد می‌کند. با فشار دادن پاها برخلاف جهت آب، شما می‌توانید ماهیچه‌های پا را هم تقویت نمایید.
روش‌های متداول
روش‌های متفاوت و متعددی تحت عنوان کلی آب درمانی وجود دارد. این روش‌ها عبارتند از: حمام کردن و دوش گرفتن، حمام‌های طبیعی، سیتز بث، پاشویه، دستکش‌های اصطکاکی سرد، بخور و استنشاق بخار، کمپرس آب گرم، کمپرس آب سرد، کمپرس متناوب سرد و گرم، نوار پیچ کردن بدن، ملحفه پیچ کردن بدن به صورت مرطوب و استفاده از نمک.
مالش سرد برای رفع درد زانو
در مواردی که درد زانو به دلیل مشکلات مربوط به گردش خون یا عفونت در مفاصل است و به لاغری یا چاقی مرتبط نیست، یک پارچه را در آب سرد خیس کرده و با فشار و سرعت روی مفصل زانو بکشید.
دوش گرفتن برای رفع درد زانو
دوش‌های ملایم با سطل آب یا شلنگ انجام می‌شود. آب نباید پاشیده شود بلکه باید به آرامی روی پوست روان شود. جریان آب همیشه باید از اطراف به سمت قلب هدایت شود. پس از اتمام دوش، آب اضافه را خشک کرده، لباس بپوشید و تمرینات ورزشی را انجام دهید. انواع مختلفی از دوش گرفتن وجود دارد که ما در اینجا مورد دوش زانو را شرح می‌دهیم:
دوش زانو برای بهبود درد زانو: جریان آب از سمت انگشت کوچک پای راست، در امتداد قسمت بیرونی ساق پا به سمت زانو جریان می‌یابد سپس از سمت داخل ساق پا به سمت پا بر می‌گردد. این فرایند برای پای چپ هم تکرار می‌شود. این روش برای درمان سر درد، میگرن، فشار خون پایین، بی‌خوابی، کوفتگی و درمان رگ‌های واریسی هم مفید است. این درمان بر دستگاه گوارش و دستگاه تناسلی تأثیر داشته و آسیب‌های عروقی را هم دفع می‌کند. این روش درمانی نباید برای عفونت‌های ادراری، مثانه تحریک‌پذیر، سیاتیک یا در زمان قاعدگی انجام شود.
سونا و حمام بخار برای کاهش درد زانو
سونا و حمام بخار از لحاظ تأثیر، مشابه هم هستند؛ تصمیم درمورد انتخاب هر کدام از آنها به ترجیحات شخصی فرد بستگی دارد. در سونا سموم سریع‌تر از طریق پوست بدن دفع می‌شوند. برخی از افراد هم ترجیح می‌دهند از هوای مرطوب ناشی از حمام بخار برای تأثیر بیشتر بر دستگاه تنفسی استفاده کنند. سونا یک فرایند دفع‌کننده است، در این فرایند جریان خون تحریک شده، نرخ ضربان قلب افزایش می‌یابد و بر تعادل سیستم ایمنی بدن تأثیر گذاشته و باعث ترشح هورمون و نهایتاً کاهش درد می‌شود.
زانوبند پارچه‌ای برای کاهش درد زانو
زانوبند پارچه‌ای در مرحله اول برای درمان تورم‌های موضعی زانو که به دلیل آرتروز به وجود آمده‌اند استفاده می‌شود. برای استفاده از زانوبند بیمار ابتدا باید در موقعیتی آرام و ساکن قرار بگیرد. سپس یک پارچه کتانی به عنوان زانوبند را با آب سرد خیس کرده (برای افرادی که اختلالات تنفسی دارند باید از آب گرم استفاده شود) آن را دور قسمت مورد نظر روی زانو محکم بپیچانید البته نباید آنقدر محکم باشد که باعث انقباض و فشار زیاد بر روی زانو شود.
این پارچه کتانی خیس با یک پارچه کتانی خشک دیگر پوشانده می‌شود. معمولاً پس از بستن زانو یک ملحفه یا یک پارچه دیگر دور بیمار پیچیده می‌شود و در همین حالت حدود 45 تا 60 دقیقه استراحت می‌کند و اگر قصد این بود که بیمار را وادار به عرق کردن کنند او را تا 3 ساعت در همین حالت نگه می‌دارند.
اگر احساس گرما پس از ربع ساعت از بین رفت، باید به اشکال دیگر این گرما را بازگرداند مثلاً می‌توان از بطری آب گرم یا چای گرم استفاده کرد. در صورتی که بیمار احساس بدی داشت یا از وجود زانوبند شکایت داشت باید آن را سریع برداشت.
استفاده از کیسه برای رفع درد زانو
کیسه گرم: یک پارچه که در آب گرم یا جوشانده‌های گرم گیاهی خیسانده شده و بر روی زانو قرار داده می‌شود. همچنین می‌توان از آرد گل خردل گرم یا فانگو استفاده کرد. یک جایگزین دیگر نیز بخارپز کردن تخم علف است. کیسه سرد: ضمادهای سرد در پارچه پیچیده شده و بر روی زانو قرار داده می‌شود. یخ‌های خرد شده در کیسه‌های پلاستیکی نیز هر یک دقیقه یک بار به کار برده شده و چهار مرتبه تکرار می‌شود. این کار برای بسیاری از تورم‌های ناشی از آرتروپاتی، کشیدگی عضلات، رگ به رگ شدن مفید است.
تمرینات ورزشی در آب برای کاهش درد زانو
بسیاری از تمرینات ورزشی برای حرکات زانو در آب آسان‌تر انجام می شود، زیرا فشار وزن بر روی مفصل زانو کم می‌شود. بهترین تمرینات ورزشی در آب برای درمان مشکلات زانو عبارتند از:
- راه رفتن در آب
- کشش عضلات
- پایداری و تثبیت مرکزی بدن
- راه رفتن روی تردمیل در آب
- حرکات فعالانه شامل تمرینات قلبی و عروقی، شما می‌توانید برخی از حرکات را به صورت زیر انجام دهید:
1- گرم کردن
3- حرکت زانو بالا به یک طرف
جلسات درمانی
حرکات به صورت یک به یک برای یک ساعت انجام می‌شود. برای اطمینان و راحتی، جلسات در استخر آب گرم با دمای 34 درجه سانتیگراد انجام می‌شود. حضور یک مربی از متخصصین با تجربه در هنگام انجام تمرینات درمانی الزامی است. هر برنامه تمرینی مختص به یک بیمار براساس نیازهای درمانی وی، طراحی و انجام می‌شود.
ملاحظات
اهمیت نوشیدن مقدار کافی آب
نوشیدن مقدار کافی آب در روز برای جبران آب از دست رفته بدن از اهمیت بسزایی برخوردار است. محاسن نوشیدن آب به طور گسترده‌ای اثبات شده است. نوشیدن آب خالص و تازه برای سلامت و خوب بودن حال هر فرد ضروری است.
گام‌های لازم برای آب درمانی مؤثر
- برای کاهش تنش‌های عمومی بدن از حمام طبیعی با دمایی نزدیک به دمای بدن استفاده کنید.
- پس از استفاده از حمام، دوش آب سرد بگیرید. با این کار جریان خون در بدن شما به گردش در آمده و انرژی شما هم افزایش می‌یابد.
- بیش از 15 تا 20 دقیقه در حمام نمانید. اگر شما مبتلا به فشار خون بالا یا بیماری‌های قلبی و عروقی هستید اجازه ندهید دمای بدنتان بیش از اندازه افزایش یابد.
خطرات احتمالی و هشدارها
- اگر شما به دیابت مبتلا هستید از گرم کردن پاهای خود اجتناب کنید. همچنین از روش‌هایی که باعث گرم شدن بدن می‌شود مانند ملحفه پیچی خودداری کنید.
- حمام گرم و طولانی و سونا برای افراد مبتلا یه دیابت یا ام اس، زنان باردار یا هر کسی که فشار خون بالا یا پایین غیر طبیعی دارد توصیه نمی‌شود.
- در صورتی که شما مستعد ابتلا به بیماری‌های مثانه بوده یا مبتلا به التهاب رکتوم هستید از حمام پای سرد (پاشویه سرد) خودداری کنید. همچنین افرادی که از درد سیاتیک، التهاب لگن یا روماتیسم در انگشتان یا مچ پا رنج می‌برند نباید از حمام پای سرد استفاده کنند.
- افراد مسن و خردسالان ممکن است از گرمای زیاد رنج ببرند، بنابراین درمان‌هایی که در آن تمام بدن به مدت طولانی باید گرم شود نظیر سونا یا حمام آب گرم برای این افراد مناسب نیست.